[Gr. pauein, doen ophouden], v./m., een tijdelijke onderbreking in de ontwikkeling of groei van insekten, gepaard gaande met een sterk verminderde stofwisseling.
De diapauze kan bij verschillende soorten insekten in verschillende stadia plaatsvinden (ei, larve, pop). Wanneer de diapauze optreedt lijkt soms onafhankelijk van de uitwendige omstandigheden: zelfs als deze gunstig zijn voor verdere ontwikkeling kan toch een onderbreking optreden. Bij de zijderups b.v. komt de diapauze in het eindstadium voor bij eieren die in de herfst worden gelegd. Alleen wanneer deze eieren enkele maanden bij lage temperaturen (rond 0 °C) hebben doorgebracht, komen zij uit (‘wordt de diapauze verbroken’), niet wanneer ze bij een hogere temperatuur (15—20 °C) worden gehouden.
Ondanks de schijnbare onafhankelijkheid van de directe milieuomstandigheden hangt het optreden van de diapauze vaak duidelijk samen met seizoenwisselingen. De diapauze kan al bepaald worden lang voordat zij zich uit, vandaar de indruk van een onafhankelijk ritme. Er zijn bij de verschillende insektesoorten zeer verschillende oorzakelijke uitwendige factoren gevonden, zoals de kwaliteit of het vochtgehalte van het voedsel, lage temperatuur en onderlinge beïnvloeding van de larven bij grote dichtheden; de belangrijkste uitwendige factor is de daglengte. De directe oorzaak van de diapauze is het onderbreken van de afscheiding van groeihormonen.
