[Lat.], v. (-s),
1. afleiding; (krijgskunde) zijdelingse afwijking van een projectiel dat verschoten is met behulp van een vuurmond met getrokken loop;
2. wat afgeleid is; uit een andere verkregen stof.
Bij een vuurmond met getrokken loop ontstaat derivatie door twee effecten:
1. een draaiing om de lengte-as (rotatie) ten gevolge van de rechtsomgaande -strekken en velden aan de binnenzijde van de loop;
2. een conische slingering van de draaiingsas (toleffect). Het resultaat hiervan is een draaiing naar rechts. De grootte van de derivatie wordt in de berekeningen voor de instelling van het wapen verwerkt.
Mortieren hebben meestal een gladde loop, de afwijking (spreiding) van het ermee verschoten projectiel wordt vooral door de zijdelingse wind bepaald. Het projectiel is daarom van staartvinnen voorzien.
