v./m. (-’s),
1. de vierde letter van het Griekse alfabet (𝚫, 𝛿);
2. land ingesloten door de armen waarin zich een rivier bij haar uitmonding verdeelt; die rivierarmen zelf (e);
3. draagvlak van een vliegtuig in de vorm van een delta; (metonymisch) vliegtuig met zulke vleugels.
Een delta ontstaat wanneer door een rivier zand en klei aangevoerd wordt. Dit zal bezinken, doordat de stroomsnelheid afneemt bij het bereiken van de zee. Als er langs de kust sterke stromingen optreden, zal het materiaal direct worden afgevoerd. De meeste delta’s komen dan ook in zeegebieden met beperkte stroomsnelheid voor. Er zijn verschillende types.
De rivierarm die over de deltavlakte stroomt, bouwt aan weerszijden van zijn loop zandige oeverwallen op, waarachter door het overstromingswater silt en klei worden afgezet (top-set beds). Bij het bereiken van de zee sedimenteert eerst het zand, vervolgens het fijne meelzand (silt) en tenslotte, het verst van de kust, silthoudende klei. Dit zijn defore-set beds. De helling van deze afzetting kan waarden van 1 : 20 bereiken. Hiervoor bevinden zich de veel vlakker liggende bottom-set beds, die m.n. klei bevatten. De totale dikte van het afgezette pakket hangt af van de diepte van de zee.
De opbouwsnelheid voor de riviermond bedraagt enige meters tot soms enige tientallen meters per jaar. Rivierarmen kunnen buiten gebruik raken en vol sedimenteren, waardoor de opbouw van de delta daar tot stilstand komt. Door compactie van het slappe materiaal en door abrasie kan de kustlijn weer landinwaarts worden verplaatst. Door een andere arm wordt de opbouw echter overgenomen. Op deze manier wordt de delta samengebouwd uit de kleine delta’s die voor de riviermonden liggen. De opbouw van verschillende grote delta’s is vooral na 1945 goed bekend geworden. Hierbij is duidelijk gebleken dat Nederland niet beschouwd mag worden als de delta van Rijn, Maas en Schelde, omdat het land niet bestaat uit afzettingen die door deze rivieren in zee zijn afgezet, maar uit zuivere zee-afzettingen in West-Nederland en zuivere landafzettingen in Oost-Nederland.
