Salvador, eigenlijk: Salvador Felipe y Jacinto Dali y Domenech, Spaans schilder, graficus, decor-, kostuumen juwelenontwerper, filmer en schrijver, *11.5.1904 Figueras. Dali kreeg zijn opleiding aan de academie van Madrid en ontwikkelde zich van kubist tot surrealist.
Hij kwam onder de invloed van de meesters van de renaissance en barok, hetgeen vooral leidde tot het kiezen van ook religieuze onderwerpen. In 1929 vestigde Dali zich in Parijs, waar hij zich aansloot bij de surrealisten die zich rond de schrijver André Breton geschaard hadden. Tot 1934 maakte Dali deel uit van deze kring. Van 1940-49 verbleef Dali in de VS, daarna in Spanje. Hij gaat uit van de realiteit, die hij vervormt en ontbindt. Dali plaatst zijn onderwerpen in een perspectivisch oneindig lijkende, sterk belichte ruimte.
Met krachtige en ongewone kleurcombinaties bereikt hij een hallucinerende atmosfeer. Zijn zucht naar sensatie, zijn excentriciteit, duidelijk terwille van de publiciteit, deden veel rumoer ontstaan rond zijn persoon en werk. Zijn kracht ligt in het samenbrengen van een aantal uiterst knap naar de realiteit geschilderde objecten die geen enkele relatie met elkaar schijnen te hebben. Dali werkte mee aan films (L’âge d’or van L.Bunuel, 1930; Un chien andalou van Bunuel, 1930; Spellbound van Hitchcock, 1945), ontwierp sieraden en theater decors en maakte ook boekillustraties (Les chants de Maldoror van Lautréamont, 1934; Cervantes’ Don Quijote 1957; Divina commedia van Dante, 1967). Werken: Voorgevoel van de burgeroorlog (Philadelphia). Verlichte genoegens, Versmeltende tijd (1931, Museum of Modern Art, New York), Portret van zijn vrouw Gala (New York), Brandende giraf (1935, Kunstmuseum Bazel), Christus aan het kruis (1951, Art Gallery and Museum, Glasgow).
Publikaties: La femme invisible (1930; theorieën over het surrealisme), The secret life of Salvador Dali (1942; autobiografie), 50 secrets magiques (1974). Uitgaven: Mijn leven als genie, door G.Komrij (1971; fragmenten uit Journal d’un génie, La vie secrète de S.Dali, Entretiens avec S.Dali); Zelfportret door G.Komrij (3e dr. 1971).
Litt. J.T.Soby, S.Dali (1946); M.Raynal, De Picasso au surréalisme (1950); M.Tapié, Dali (1957); A.R.Morse, Life and work of S.Dali (1958); F.Cowles, The case of S.Dali (1959); cat.tent. S. Dali, Museum Boymans-van Beuningen, Rotterdam (1970); R.Descharnes, S.Dali (1974).
