v. (-en), microscopisch onderzoek van cellen, m.n. op kanker. De cytodiagnostiek is een laboratoriumonderzoek waarbij slijm en vocht uit de schede, sputum, urine, maagsap, pleuravocht, ascites enz. onderzocht worden op de aanwezigheid van gezwelcellen, afkomstig van kanker in de betrokken organen.
Vaak maakt men daarbij gebruik van bijzondere methoden (spoelen, afkrabben, prikken met holle naald) om materiaal te krijgen dat zo geschikt mogelijk is voor het onderzoek. Daartoe wordt het materiaal op voorwerpglaasjes uitgestreken en op bepaalde wijze gekleurd, waarna de cellen met de microscoop bestudeerd worden. Het blijkt dat bij aanwezigheid van een kwaadaardig gezwel abnormale cellen met bijzondere uitstrijken voorkomen. Dit komt, doordat aan de oppervlakte van kankergezwellen geregeld cellen loslaten en daardoor in het microscopisch te onderzoeken materiaal terechtkomen. Men spreekt daarom van exfoliatieve [Lat.: ex, uit en folium, blad, dus: afbladderen] cytodiagnostiek.Men streeft ernaar om, vooral wat de vaginaaluitstrijk bij vrouwen betreft, ieder jaar alle gezonde vrouwen cytologisch te onderzoeken, teneinde kankers van de baarmoederhals in een zeer vroeg stadium te kunnen aantonen. In sommige gebieden van de Angelsaksische landen onderwerpt reeds het grootste deel van de vrouwen zich aan dit onderzoek.
