keizerlijke verordening. Hoewel de Romeinse keizers geen wetgevende bevoegdheid hadden in de strikte zin van het woord, hadden zij wel het recht om uit hoofde van de hun toekomende ambtsmacht verordeningen uit te vaardigen.
Vooral sedert Hadrianus nam de constitutio als bron van recht in belang toe, om tenslotte als enige over te blijven. De constitutio had verschillende verschijningsvormen. Het rescriptum bevatte antwoorden op rechtsvragen, afkomstig van magistraten, rechters en particulieren. Het decretum bevatte een keizerlijke uitspraak in eerste instantie of in hoger beroep in civiele zaken en strafzaken. Het edictum bevatte algemeen bindende verordeningen, in het bijzonder op het gebied van het strafrecht, procesrecht, staatsrecht en administratief recht. Men pleegt ook het mandatum, ambtelijke instructies aan hoge ambtenaren, betrekking hebbend op hun tak van dienst, tot de constitutiones principum te rekenen.
Litt. J.E.Spruit, Enchiridium. Overz. van de gesch. van het Rom. privaatr. (1975).
