[Lat., raad], o.,
1. beraadslaging, vergadering (e);
2. advies.
Een consilium was in het oude Rome een raad van advies, bestaande uit juristen en andere deskundigen, die bijstand verleende aan hogere magistraten als consuls, censoren, pretoren e.a. Ook de Romeinse keizers omringden zich met een in een adviesraad bijeengebrachte groep deskundigen en politiek vooraanstaande figuren; onder Hadrianus kreeg het consilium een permanente status, sedert Commodus werden de leden bezoldigd. Vooral voor de rechtsontwikkeling en in aangelegenheden van justitiële aard heeft het consilium een fundamentele betekenis gehad. De grootste juristen van hun tijd hadden er zitting in en oefenden aldus een sterke invloed uit op de ontwikkeling van het keizerlijk recht, zoals dit werd vastgesteld bij Constitutio principis.
LITT. J.Crook, Consilium principis (1955); J.E. Spruit, Enchiridium. Overz. v.d. gesch. v.h. Rom. privaatr. (1975).
