eig.: Cristoforo Colombo; Spaans: Cristóbal Colón, Italiaans ontdekkingsreiziger, ?.8.1451 (in de buurt van) Genua, ♱21. 5.1506 Valladolid. Columbus was lakenwever, maar maakte reeds vroeg zeereizen; hij was zeer geïnteresseerd in theorieën betreffende de bolvorm van de aarde en overtuigd van de mogelijkheid om via de legendarische eilanden in het westen (Brazil en Antilia), de goudeilanden bij Zipangu en de rijkdommen van het Aziatische vasteland te bereiken.
Hij was goed op de hoogte van de modernste geografische gegevens van zijn tijd. Columbus vestigde zich in 1472 in Lissabon en probeerde in Genua, Venetië, Spanje en Engeland fondsen te krijgen voor zijn expeditie. Wat dit betreft, is hij vergelijkbaar met G.Caboto. In 1492 kreeg hij steun van koningin Isabella van Castilië, hij bedong het onderkoningschap en 10 % van de opbrengst van de door hem ontdekte gebieden. Met de reder Pinzón rustte hij te Palos drie schepen uit en koos op 6.9.1492 zee. Vanaf de Kaap Verdische Eilanden koerste hij in westelijke richting, een zeer noordelijke koers volgende, waardoor hij op 12.10.1492 op Guanahani (Bahama Eilanden) aan land ging.
Columbus had een brief bij zich voor de groot-khan van de Mongolen die hij dacht te ontmoeten. Hij zeilde naar Cuba, dat hij beschouwde als het vasteland van Azië en vertrok vandaar naar Hispaniola (Haiti), waar hij de nederzetting La Navidad stichtte. Op 3.1.1493 aanvaardde hij de thuisreis.Zijn tweede reis ondernam Columbus met 17 schepen en 1500 man, w.o. Las Casas. La Navidad bleek in wanorde te verkeren; de achtergelaten soldaten waren in strijd verwikkeld met de inheemse bewoners. Op de terugreis nam Columbus slaven mee, die Isabella na beraad meende niet te mogen accepteren.
Columbus moest zich bovendien verdedigen tegen klachten over administratief wanbeheer. Op zijn derde reis (1498—1500) koerste Columbus zuidelijker en bereikte hij de kust van Venezuela (aug. 1498); hij was er nog steeds van overtuigd in Azië te zijn. Columbus slaagde er niet in de twisten onder de Spanjaarden op Hispaniola te beheersen.
Samen met zijn broer Bartolomeo werd hij gevangengezet en aldus naar Spanje teruggebracht. Daar wist hij zich te rehabiliteren, maar zijn onderkoningschap was verloren. Op zijn vierde reis (1502 -04) ontdekte hij Honduras, maar bij zijn terugkeer bleek zijn beschermvrouwe Isabella overleden. Columbus stierf verbitterd en verlaten. Columbus was een karakteristiek voorbeeld van de ambitieuze ontdekker. Doordrenkt van oude voorstellingen over het verloren paradijs en legendarische eilanden wist hij met behulp van nieuwe navigatiemogelijkheden zijn door velen gedeelde dromen te realiseren.
De ernst waarmee hij verlangens naar natuurlijke ongereptheid, bekering van de inheemsen tot het christelijk geloof, en verlangens naar goud en macht in zich verenigde, met daarnaast zijn gebrek aan tact en geduld, maken hem tot een symbool van de Europese expansie. Uitgaven: Select letters of C.Columbus, door R.H.Major (1847); F.Colón, Historia del almirante Don Cristóbal Colón (Eng. vert. The life of the adm. Chr. Columbus by his son Ferdinand, door B.Keen, 1959); The journal of C.Columbus, door C.Jane en L.A.Vigneras (1960).
LITT. S.E.Morison, Admiral of the ocean sea (2 dln. 1942); S.E.Morison, C.Columbus mariner (1955).
