[Lat. cognoscere, erkennen], o. (-en), een in de scheepvaart gebruikelijk geschrift, waarin de vervoerder verklaart bepaalde goederen in ontvangst te hebben genomen om die te vervoeren naar een aangegeven bestemmingsplaats en daar uit te leveren aan een aangewezen persoon of diens order, alsmede de voorwaarden waaronder de uitlevering zal geschieden.
(e) Het cognossement, in Nederland omschreven volgens art. 506 Ned. WvK en in België volgens het arrest van 26.2.1872 (Hof van Cassatie), wordt door of namens de kapitein getekend en dient als ontvangstbewijs en vervoersovereenkomst en vertegenwoordigt de goederen tijdens het vervoer. Het is derhalve verhandelbaar en beleenbaar. Veelal wordt het cognossement in twee eensluidende, verhandelbare exemplaren gemaakt, die ieder de goederen vertegenwoordigen en voorzien zijn van een zgn. cassatorische clausule, blijkens welke de uitlevering op elk van de exemplaren slechts behoeft te geschieden, indien zij op het andere exemplaar nog niet heeft plaatsgehad. Het cognossement kan luiden aan toonder, op naam (zgn. recta-cognossement), aan een bepaald persoon of order, dan wel aan order zonder iedere toevoeging (d.w.z. aan de order van de verlader; zgn. order-cognossement). Soms wordt voor het geval dat bij het vervoer van de goederen van de diensten van verschillende maatschappijen gebruik moet worden gemaakt, een zgn. door-cognossement opgemaakt voor het gehele vervoer.
Uit de gegevens van het (kopie) cognossement wordt een manifest opgemaakt; een uittreksel van de manifesten wordt vaak gepubliceerd (zie cargalijst). In Nederland verder geregeld in art. 504 vlg. WvK, in België in Boek II Titel n WvK, artt 85-91.
