o., chemisch element, symbool Cr.
(e)Chroom is een sterk glinsterend, bros, hard, zilverwit niet-magnetisch metaal, met een volumieke massa van 7200 kg/m3. Het werd in 1797 door Vauquelin in Siberisch roodlooderts (crocoisiet) ontdekt.
EIGENSCHAPPEN. Chroom behoudt aan de lucht zijn glans; bij gloeien oxideert het langzaam. In zuren lost het langzaam op, waarbij echter passiviteitsverschijnselen kunnen optreden. In alkalisch oxiderende agentia lost het op onder vorming van chromaat. Het vormt drie reeksen van verbindingen afgeleid van CrO: chroom-II-oxide, Cr2O3, chroom-III-oxide en CrO3 chroomzuuranhydride. Driewaardig Cr is uitzonderlijk stabiel, Cr+2 is weinig stabiel ten opzichte van Cr+3 terwijl Cr+4 en Cr+5 geheel ontbreken.
Cr+3 is bij uitstek een complexvormer. De Cr-II-verbindingen (tweewaardig), meest rood of blauw, die door krachtige reductie van de driewaardige kunnen worden verkregen, nemen uiterst begerig zuurstof op, zodat ze alleen van de lucht afgesloten bewaard kunnen worden. De Cr-III-verbindingen (driewaardige) zijn de gewone zouten; zij worden verkregen door reductie van →chromaat. De chromaten worden om hun kleur als verfstoffen, of wegens de gemakkelijkheid waarmee zij zuurstof afgeven, als oxidatiemiddel gebruikt. Behalve de zouten, afgeleid van het zuur H2CrO4, zijn nog van belang die van een meer CrO3 bevattend zuur H2Cr2O7. Van de zouten hiervan, de dichromaten, spelen vooral het kaliumdichromaat, natriumdichromaat en ammoniumdichromaat een rol.
METALLURGIE. Chroom, op zichzelf eigenlijk onedel, is buitengewoon corrosiebestendig doordat het een harde, goed aaneengesloten, voor zuurstof ondoordringbare oxidelaag (Cr2O3) vormt. Deze laag is zeer dun zodat de metaalglans er niet door verdwijnt. Hierop berust ook de corrosiebestendig makende werking van Cr in staal. Bij gehalten boven 13 % Cr is staal roestvrij.
BEREIDING. Zuiver chroom wordt bereid uit →chromiet dat gesmolten wordt met natriumof kaliumcarbonaat onder doorvoeren van lucht. Het ijzer gaat over in ijzer(III)-oxide en het chroom in natriumof calciumchromaat dat gereduceerd wordt tot chroom-II-oxide, Cr2O3, en vervolgens met aluminiumpoeder tot chroom. Voor een groot deel wordt chroom als legering met ijzer geproduceerd door directe reductie van chroomijzersteen. Deze legering, ferrochroom, bevat 60—70 % chroom.
VOORKOMEN. Het gemiddeld gehalte van chroom in de aardkorst is 0,01 %. Van economisch belang is uitsluitend het mineraal chromiet. De belangrijkste chromietproducerende landen zijn de USSR, Zuid-Afrika en Turkije, de produktiecijfers in 1973 waren resp. 1,7 mln. t, 1,7 mln. t en 700 000 t, de wereldproduktie was in 1973 6,9 mln. t. LITT. A.H.Sully en E.A.Brandes, Chromium (1967).
