Thomas, Schots historicus en essayist, *4.12.1795 Ecclefechan (Dumfriesshire), ♰5.2.1881 Londen. Zowel tegenover het christelijk geloof als tegenover scepticisme en atheïsme stond Carlyle afwijzend; het meest voelde hij zich aangetrokken tot de Duitse idealistische filosofie.
De loop van de geschiedenis is naar zijn mening bepaald door de grote mannen.Zijn geschiedwerken, vooral zijn History of the French Revolution, zijn geschreven in een schitterende stijl en werden veel gelezen; zij getuigen echter van weinig kritische zin. Zijn sympathie voor Duitsland bleek o.a. tijdens de Frans-Duitse Oorlog (1870—71). Werken: Life of Schiller (1824), Sartor Resartus (1834), History of the French Revolution (1837), Chartism (1839), On heroes, heroworship and the heroic in history (1841), Past and present (1843), Cromwell’s letters and speeches (1845), Frederick the Great (1858), Letters on the war between Germany and France (1871).
LITT. J.A.Froude, T.Carlyle 1795-1835 (4 din. 1882—84); H.Shine, Carlyle and the Saint-Simonians (1941); J.Symons, T.Carlyle (1952); J.Kedenburg, Teleologisches Geschichtsbild und theokratische Staatsauffassung in Werke T.Carlyles (1960); C.Harrold, Carlyle and german thought (1963); P. Rosenberg, The seventh hero; T.Carlyle and the theory of radical activism (1974).
