o. (-ria),
1. in de r.k. liturgie een lijst van epistels (capitulare epistolarum) en evangelies (capitulare evangeliorum) voor de verschillende dagen en feesten van het kerkelijk jaar;
2. ben. voor de rijkswetten en verordeningen die in de vroege middeleeuwen door de Karolingische vorsten werden uitgevaardigd .
De capitularia zijn onder te verdelen in capitularia ecclesiastica (in kerkelijke aangelegenheden) en capitularia mundana (in wereldlijke aangelegenheden). De tweede groep kent drie soorten:
1. capitularia legibus addenda, aanvullingen op het volksrecht (lex) en van toepassing op personen;
2. capitularia missorum, instructies voor de koningsbodes (missi dominici);
3. capitularia per se scribenda, algemene bestuurlijke reglementen.
De capitularia mundana kregen rechtsgeldigheid bij de officiële afkondiging door de koning in de Rijksdag. Onder Karei de Grote (768—814) kwam de instemming van de Rijksdag tot uitdrukking in een verplichte belofte tot naleving van de capitularia; onder Lodewijk de Vrome (814—40) in een vrije toestemming na beraad. Uitgave: Capitularia regum Francorum, door A.Boretius en V.Krause (in: Mon. Germ. Hist. Leges, Sectio 2, 2 dln. 1883—97).
LITT. F.L.Ganshof, Wat waren de Capitularia?
.
