Pedro, Spaans toneelschrijver, *17.1.1600 Madrid, †25.5.1681 Madrid. Calderón genoot zijn eerste onderwijs aan een jezuïeten-college te Madrid en studeerde daarna kanoniek recht te Salamanca.
Reeds op veertienjarige leeftijd schreef hij zijn eerste toneelstuk El carro del cielo en in 1622 deed hij te Madrid mee in een openbare dichterswedstrijd.Zijn stukken hadden veel succes en hij was al jong een algemeen geacht toneelschrijver. In zijn jeugd verbleef hij als soldaat in Italië en in de Zuidelijke Nederlanden. Koning Filips IV nam hem in dienst in 1636.
Na 1650 openbaarde zich bij Calderón een neiging tot een meer mystieke bespiegeling van het leven. In 1651 werd hij tot priester gewijd. Sedertdien leidde hij een zeer rustig en uiterst produktief leven.
In 1653 werd hij kapelaan van de kapel van de Reyes Nuevos in de kathedraal van Toledo, in 1663 kapelaan bij de hofkapel van Filips IV in Madrid. Hij werd lid van de Madrileense priestercongregatie van San Pedro, die hem in 1666 tot ‘capellan mayor’ koos.Calderón behoort tot de grootste toneelschrijvers van het Spanje van de 17e eeuw. Zijn oeuvre is veelzijdig en omvangrijk: 120 toneelstukken, 80 autos sacramentales en ca. 20 kleinere werken (entremeses). Een voorname plaats nemen de autos sacramentales in, theologische drama’s met als thema het mysterie van de eucharistie en bestemd om op Sacramentsdag te worden opgevoerd.
In deze stukken treden bijbelse figuren op, de duivel, de mens, menselijke eigenschappen, heidendom, ketterij, deugden en ondeugden, d.w.z. een rij van reële of symbolische figuren die voorvallen uit het OT uitbeelden naast allegorieën naar aanleiding van klassieke motieven of historische gebeurtenissen. Ook schreef hij veel werken met een historische, symbolische of filosofische achtergrond. Sinds de dood van Lope de Vega (1635) was Calderón de belangrijkste vertegenwoordiger van het Spaanse baroktheater. Zijn stukken hadden succes dank zij hun volmaakte uitbeelding op het toneel van wat in de 17e-eeuwse Spanjaard omging. Ondanks een betrekkelijke eentonigheid in thematiek (trouw aan de koning, toewijding aan de kerk, het verdedigen van de eer) bleef zijn publiek hem steeds achten als een groot kunstenaar. Calderón schreef in sterk ritmische verzen waarin een diepe symbolische beeldspraak verscholen ligt.
Liefde en schoonheid zijn aardse illusies, het leven is slechts een droom, het ware leven zal men pas deelachtig worden in het hiernamaals. De karaktertekening van zijn toneelfiguren wordt gekenmerkt door een hoge ethische moraal (in scherpe tegenstelling tot het morele peil van de Spaanse samenleving in de 17e eeuw). Calderón was tevens een grootmeester op het terrein van de enscenering van zijn stukken; de decors nemen in zijn theater een belangrijke plaats in, waarbij hij zeer gedetailleerde toneelaanwijzingen placht te geven.
De waardering van het oeuvre van Calderón is door de eeuwen heen sterk aan veranderingen onderhevig geweest. In zijn tijd werd hij bejubeld. In de 18e eeuw was hij totaal vergeten. De Duitse romantici van de 19e eeuw ontdekten hem weer, in de huidige tijd is de belangstelling weer minder groot. Werken: La vida es sueño (1634; Ned. vert. Het leven is een droom, door J.
Boon, 1953; door G. den Brabander, 1954), El mágico prodigioso (1637), El alcalde de Zalamea (1651; Ned. vert. De rechter van Zalamea, door B. Verhoeven, z.j.). Uitgave: Obras completas, door A. Valbuena Prat en A. Valbuena Briones (3 dln. 1956). [drs.
J.O. Luurs].
LITT. A. Valbuena Prat, Calderón (1941); A.A. Parker, The allegorical drama of Calderón (1943); A. Constandse, Le baroque espagnol et Calderón de la Barca (1951); A.E. Sloman, The dramatic craftsmanship of Calderón; his use of earlier plays (1958); B.W.
Wardropper, Critical essays of the theatre of Calderón (1965); A. Valbuena Briones, Perspectiva critica de los dramas de Calderón (1965); M. Ruiz Lagos, Estética de la pintura en el teatro de Calderón (1969).
