Léon, Frans filosoof, *10.11.1869 Parijs, ✝18.1.1944 Parijs. Brunschvicg is grondlegger van het conceptualistisch idealisme in Frankrijk.
Hij werd sterk beïnvloed door B.Groce, m.n. in zijn opvatting van vrijheid en geschiedenis. Brunschvicg stelde dat het oordeel de enige activiteit van de geest is; alles, ook de religie, wordt opgenomen in de eenheid van de geest.
Zo is God geen persoon, geen begrip of object van de liefde, maar de mogelijkheidsvoorwaarde van ons begrijpen en oordelen in het gemeenschappelijk leven van de geest. In het laatste stadium van de geschiedenis van de menselijke geest sterft het geloof en komt de geest tot volledige vrijheid.
De godsdienst van de geest is in de evolutie van het geestesleven de vervulling van het evangelie (het Derde Testament), zoals het NT de vervulling van het OT is.Op deze religieuze grondslag bouwt Brunschvicg zijn moraal op. Deze valt samen met de scheppende, zich in steeds hogere gestalten ontwikkelende voortgang van de immanente geest, die in de eenheid van het bewustzijn zijn hoogste ontplooiing vindt. Op dit afsluitende punt van de geest komt de eenheid van de zedelijke waarheid in het volle licht: de moraal is dus zuiver spiritualistisch; de gerichtheid op het aardse, de stof, moet wijken voor het volle en reine besef van het goddelijke. Volgens Brunschvicg is dit streven geen uiting van ascetisme, maar slechts de realisering van zichzelf, waarin het zedelijk handelen gelouterd wordt. Waarachtige deemoed en onbaatzuchtigheid zijn de morele expressies van het humanisme van de geest. Aan het begin van de geschiedenis staat Sokrates, die deugd en weten vereenzelvigde.
Aan het einde staat Bergson die de eenheid van de waarheid van weten en geweten poneerde, waarmee hij het spiritualisme bekroonde. Werken: Spinoza (1894), La modalité du jugement (1897), Introduction à la vie de l’esprit (1900), Nature et liberté (1921), Le génie de Pascal (1924), Le progrès de la conscience dans la philosophie occidentale (1927), Pascal (1932), Descartes (1937), La raison et la religion (1939), Descartes et Pascal, lecteurs de Montaigne (1942). Uitgave: Écrits philosophiques (3 dln. 1951-58). [prof.dr.R.Bakker]
LITT. Revue de Métaphysique et de Morale, 50 (1945), herdenkingsnummer; R.Boirel, L.Brunschvicg (1964).
