[Gr. bromos, stank], o., (ook: bromium), chemisch element met symbool Br.
Broom is behalve kwik het enige element dat bij gewone temperaturen vloeibaar is. Het heeft een zeer donkere roodbruine kleur die bij zeer lage temperatuur (20,5 K) verdwijnt. De volumieke massa is 3120 kg/m
3. Bij gewone temperatuur geeft het bruine dampen af van prikkelende en onaangename geur. Broom is zeer giftig, reeds in lage concentraties is broomdamp gevaarlijk bij inademing. Het werkt sterk irriterend en necrotisch. De maximale toegelaten concentratie voor langdurige inademing is 1 p.p.m. De oplosbaarheid in water is 3,4 g in 100 g water.
Broom, behorende tot de halogenen, komt in verbindingen het meest voor als eenwaardig negatief ion. In het algemeen berusten de reacties van broom op de sterk oxiderende eigenschappen, het is vaak een beter oxidatiemiddel dan zuurstof en wordt daarom in de analyse toegepast. De reacties van broom zijn te verdelen in twee groepen:
1. additiereacties, broom gaat direct een binding aan met een ander element, b.v. de vorming van broomwaterstof: H2 + Br2 → 2HBr;
2. substitutiereacties, broom vervangt een ander element in een molecule, b.v. in de reactie met kaliumjodide: Br2 + 2 KJ → 2KBr + J2.
Broom werd in 1826 door A.J.Balard in de zouten van zeewater ontdekt.
Voorkomen. Broom is een vrij zeldzaam element in de vaste aardkorst, waarvan het 2,5 miljoenste deel vertegenwoordigt. In zeewater komt het echter voor in een veel hogere concentratie van 65 p.p.m. Het enige eigen mineraal van broom is bromargyriet, het zilverbromide AgBr, dat evenwel zonder betekenis is voor de winning van broom. In zoutafzettingen (>evaporiet) vervangt het een gering deel van het chloor m.n. in het mineraal carnalliet, KMgCl3. 6H20, dat 0,10—0,25 % broom bevat. Hogere gehaltes komen voor in natuurlijke pekelbronnen, zoutmeren en in de Dode Zee.
Winning. Van 1865 tot de eeuwwisseling is broom uitsluitend gewonnen als nevenprodukt bij de exploitatie van kalizouten, voornamelijk in Stassfurt (BRD), en Michigan (VS). Vervolgens haalde men het in toenemende mate uit pekelbronnen en sedert 1924 uit zeewater. Het grootste deel van de tegenwoordige wereldproduktie, ca. 280000 t/jaar, wordt uit zeewater gewonnen. De produktie stijgt met gemiddeld 4 % per jaar en beschikt over de onuitputtelijke reserves van de oceanen. Het winningsproces bestaat in principe uit het inleiden van chloorgas in verhit zeewater; hierdoor ontwijkt gasvormig broom, dat tenslotte tot vloeibaar broom gecondenseerd wordt.
Gebruik. Het grootste gebruik van broom is in de vorm van ethyleendibromide, dat in combinatie met tetraëthyllood wordt toegevoegd aan benzine als antiklopadditief. Andere toepassingen zijn: fotografische emulsies (zilverbromide), verscheidene farmaceutische middelen (b.v. bromisoval), de textielindustrieën en chemische industrieën.
LITT. Z.E.Jolles, Bromine and its compounds (1966).
