een van de grootste aardolieconcerns ter wereld, de moedermaatschappij van de zgn. BP-groep, gevestigd te Londen.
Het concern werd opgericht in 1909 onder de naam Anglo-Persian Oil Company ter exploitatie van een in 1901 verworven olieconcessie, waarop in 1908 de eerste ontdekking van olie in het Middenoosten te Maidan-i-Naftun in Zuidwest-Perzië plaatsvond. In 1914 sloot de Britse Admiraliteit een lange-termijncontract met de maatschappij voor de olievoorziening van de marine en investeerde de regering er een groot bedrag in.
Als resultaat hiervan bezit de Britse regering nog steeds ca. 48 % en de Bank of England ca. 20 % van het aandelenkapitaal. Na de Eerste Wereldoorlog begon de maatschappij snel te expanderen, breidde haar afzetgebied uit tot Europa en Australië, bouwde nieuwe raffinaderijen in Europa en vormde een grote tankervloot.
Een belangrijke ontwikkeling betekende de ontdekking van nieuwe oliebronnen in het Midden-Oosten: in Irak in 1927, in 1938 in Koeweit en naderhand in de nieuwe Katar-velden. In 1935 werd de naam gewijzigd in Anglo-Iranian Oil Company.
In 1951 besloot het Iraanse parlement de olieindustrie te nationaliseren, hetgeen tot een scherp conflict met het concern leidde.Het op vijf na grootste olieconcern ter wereld heeft thans deelnemingen in ca. 200 nauw verbonden ondernemingen over de gehele wereld; de belangrijkste in de VS is die in The Standard Oil Company of Ohio (Sohio). Tot de groepsactiviteiten behoren, behalve research en technische ontwikkeling, activiteiten op het gebied van energiebesparing en bestrijding van milieuverontreiniging, en exploratieo.a. sinds 1965 in het Noordzeegebied en Alaska. De exploitatie van eigen oliebronnen leverde in 1974 een ruwe-oliewinning van 222 mln. t (waarvan 183 mln. t uit het Midden-Oosten, voornamelijk uit Iran). In 1975 startte de oliewinning op het Britse continentaal plat. De winning van aardgas uit de Noordzee beliep 4,7 mln. m3 per dag. Voor het transport beschikt het concern over een eigen vloot van 199 tankers met 18,0 mln. dwt. en heeft het uitgebreide belangen bij pijpleidingen.
Voor de raffinage beschikt het concern buiten de VS over 13 eigen raffinaderijen, heeft meerderheidsbelangen in zes, terwijl het mede-eigenaar is van talrijke andere raffinaderijen. Verkopen aan ruwe olie beliepen in 1974 112 mln. t, totale verkopen 210 mln. t. De groep is een van de belangrijkste verwerkers van petrochemische produkten en producenten van kunststoffen, waartoe zij over een groot aantal dochterondernemingen beschikt. De groep kondigde als eerste aan de mogelijkheid te hebben ontdekt op commerciële schaal proteïnen uit aardolie te kunnen verkrijgen via twee verschillende procédé’s, waarvoor reeds installaties in Schotland, Frankrijk en Italië in bedrijf zijn; in Venezuela en SaoediArabië zullen dergelijke installaties worden gebouwd. In de loop van 1975 werden in onderhandelingen met diverse regeringen belangen in de oliewinning overgedragen, c.q. door hen overgenomen; veelal werden de staatsbelangen ter plaatse in de concessies verhoogd. De regeringen o.a. van Katar, Aboe Dhabi en Koeweit zijn voornemens hun belang tot 100 % te verhogen.
Totaal aan investeringen in 1974 £600 mln. Bruto groepsomzet £9305 mln., netto (na aftrek van omzetbelasting e.d.) £7810 mln. Aandelenkapitaal £398,8 mln.; zichtbaar eigen vermogen £2612 mln., beurswaarde ultimo aug. 1975 ca. £2200 mln. [drs J.G.Morreau]
