(Brandanus, oorspronkelijk Brénainn mac Findloga), Iers heilige, stichter en abt van het Iers klooster Clonfert, + ca.578. Hij is een van de ‘twaalf apostelen van Ierland’, niet te verwarren met zijn oudere naamgenoot Brendan van Birr.
De legende over hem maakte in de middeleeuwen grote opgang. De oudst bekende bewerking is de Latijnse Peregrinatio (of: Navigatio) Sancti Brendani Abbatis, die reeds in de 10e eeuw bekend was.
De Middelned. legende De reis van Sinte Brandaan (zie Brandaan, De reis van Sinte) is naar een Nederrijns - van de Navigatio afwijkende versie - origineel van 1170—85 bewerkt. Ook in vele andere talen bestaan bewerkingen van Brendans lotgevallen.
Alle hebben dezelfde kern: de zwerftocht die Brendan ondernam. In de Nederrijnse versie is deze tocht Brendans straf voor zijn ongelovigheid ten aanzien van Gods wonderen.
Andere versies daarentegen maken van de tocht een zoeken naar het Beloofde Land. De wonderverhalen van de zwerftocht zelf zijn ontstaan onder invloed van Ierse vertelsels (o.a. de Zwerftocht van Maél Duin), waarin een held uitvaart en vreemde landen met allerlei monsters te zien krijgt.
LITT. W.Meyer, Die Ueberlieferungderdeutschen Brandanlegende (1918); M.Draak en B.Aafjes, De reis van Sinte Brandaan (1949); M.Draak, Brandaan en Virgilius (1957); C.Selmer, Navigatio Sancti Brendani abbatis (1959); H.P.A.Oskamp, The voyage of Mael Duin (1970).
