Sandro, eigenlijk: Alessandro di Mariano Filipepi, Italiaans schilder, *eind 1444 of begin 1445 Florence, ♱l7.5.1510 Florence. Oorspronkelijk opgeleid als goudsmid, ging hij vervolgens in de leer bij Filippo Lippi.
In zijn jeugdwerken is de invloed van Lippi duidelijk merkbaar. Na diens dood (1469) kwam Botticelli sterk onder de invloed van Verrocchio en A.del Pollaiuolo, waaraan zijn werk zijn sterk lineair karakter ontleent.
Opgevoed in humanistische denkbeelden en later deel uitmakend van de kring der neo-platonisten, werd hij vooral aangetrokken tot de klassieke mythologie. In deze sfeer ontstond zijn eerste grote werk, de allegorie op de Lente (1478; Uffizi, Florence), dat gebaseerd is op een gedicht van de humanist Poliziano.
In 1481 ging hij met Ghirlandaio, Cosimo Rosselli, Perugino en Signorelli naar Rome om in opdracht van paus Sixtus IV de Sixtijnse Kapel te decoreren. Botticelli schilderde er drie fresco’s met voorstellingen uit het leven van Mozes en Christus.
In 1483 keerde hij terug naar Florence, waar de Medici zijn belangrijkste opdrachtgevers werden. In deze tijd ontstond de Geboorte van Venus (Uffizi, Florence), oorspronkelijk in opdracht van Lorenzo (‘il Magnifico’) de Medici voor de Villa di Castello gemaakt.
Ook religieuze voorstellingen nemen een zeer belangrijke plaats in in Botticelli’s werk. Zijn madonna’s, Madonna del pomogranato, Madonna del magnificat (beide Uffizi, Florence), zijn de prototypen voor een reeks werken in dezelfde trant.
In de woelige tijden die volgden na de dood van Lorenzo de Medici kwam Botticelli onder de invloed van de boetepredikende monnik Savonarola, die zich o.a. fel tegen de neo-platonisten keerde. Zijn predikingen brachten Botticelli ertoe om een deel van zijn vroegere mythologische werken te verbranden.
In zijn laatste jaren schilderde hij hoofdzakelijk emotioneel geladen religieuze werken, zoals de Piëta (1496; Alte Pinakothek, München), en de Geboorte (1500; National Gallery, Londen). Behalve genoemde werken maakte Botticelli tekeningen voor Dantes Devina commedia (niet voltooid; 84 te Berlijn, 8 in het Vaticaan).
LITT. W.v.Bode, S.Botticelli (1921); Y.Yashiro.S. Botticelli (3 dln. 1925); L.Venturi, S.Botticelli (1937); J.Mesnil, Botticelli (1938); R.Salvini, All the paintings of S.Botticelli (4 dln. 1965); M.Levey, The complete paintings of Botticelli (1969).
