Oosthoek Encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 30-05-2019

Bladstand

betekenis & definitie

m., fyllotaxis, de rangschikking van de bladeren aan de stengel.

Verreweg de meeste plantengroepen hebben een onveranderlijke, regelmatige bladstand. Bij bladrozetten is de werkelijke rangschikking soms moeilijk vast te stellen. Staan telkens twee bladeren tegenover elkaar aan de stengel, dan heet de bladstand tegenoverstaand; twee rijen bladeren staan loodrecht boven elkaar (twee ‘orthostichen’). Als de opvolgende paren om en om een hoek van 90° met elkaar maken, zijn zij kruisgewijs tegenoverstaand of ‘decussaat’ (vier loodrechte rijen). Groepering in meer dan twee op dezelfde hoogte aan de stengel levert een kransgewijze bladstand (zie Nerium, zie Elodea). Bladeren alleenstaand langs de stengel noemt men verspreid, een onbevredigende term voor hun feitelijke spiraalstand.

De eigenschappen van deze spiraalstand ontdekt men door opeenvolgende bladeren te tellen, rond de stengel gaande, totdat men een blad bereikt dat loodrecht boven het blad van uitgang staat. De meest gewone bladstand maakt het nodig de stengel tweemaal rond te gaan, alvorens een blad is bereikt dat er loodrecht boven staat. Als blad één het blad van uitgang is, is dit blad zes, het vijfde blad dus na het eerste. Tweemaal rond de stengel houdt in dat om elk volgend blad te bereiken 2/5 van de stengelomtrek moet worden afgelegd (hoek van divergentie 2/5 x 180° = 72°). De bladstand is 2/5.

Het blijkt, dat andere planten een bladstand van 3/8, 5/13, 8/21, 13/34 enz. hebben. Men krijgt de termen van deze ‘hoofdreeks’, die met 1/2, 1/3, 2/5 als eerste drie termen aanvangt, door telkens de twee voorgaande tellers en noemers van de breuken op te tellen (reeks van Fibonacci). Hoge termen van de reeks vindt men b.v. in de stand van de schubben van een dennekegel, of bij palmen. De lage termen vindt men bij grassen b.v., waar het derde blad loodrecht boven het eerste staat (afwisselend distich, twee orthostichen, bladstand 1/2). Een bevredigende verklaring van de regelmaat in de bladstand van de hogere planten is nog niet gegeven.

< >