(BB), Ned. niet-militaire organisatie die tot doel heeft het treffen van maatregelen tot bescherming van de bevolking, van haar bezittingen en die van openbare lichamen, tegen de onmiddellijke gevolgen van oorlogsgeweld en van andere rampen.
De bescherming van de bevolking en de voorbereiding daarop geschiedt op basis van de Wet Bescherming Bevolking van 10.7.1952, onder verantwoordelijkheid van de minister van Binnenlandse Zaken. Wettelijk is de burgemeester belast met de organisatie van en het opperbevel over de BB. Ten behoeve van een doeltreffende opbouw zijn de meeste gemeenten echter door de Kroon in zgn. kringen bijeen gebracht. Nederland telt er 43 (1975); Amsterdam, Dordrecht en Texel kennen een zelfstandige organisatie. In de kring vormen de burgemeesters van de samenwerkende gemeenten de kringraad. Deze oefent de gezamenlijke bevoegdheden van de individuele burgemeesters uit.
De burgemeesters behouden elk voor zich het recht, in de eigen gemeente de besluiten van de kringraad aan te vullen. Een commando, onder leiding van het hoofd BB, voert namens de kringraad (de burgemeester) het bevel.
Basis van de BB is de zelfbescherming, d.w.z. de beschermingsmaatregelen die een ieder voor zichzelf, zijn gezin en zijn eigendommen moet nemen (de zgn. zelfbescherming in enge zin; waaronder het opruimen van brandgevaarlijke goederen, het aanleggen van schuilgelegenheden e.d.). Naast deze individuele zelfbescherming staat de georganiseerde zelfbescherming (GZB), waarin burgers in eigen omgeving samenwerken. Hiertoe is het stedelijk gebied verdeeld in wijken van ca. 15000 inwoners, waarin de GZB onder een wijkhoofd staat. De wijk bestaat uit blokken van ca. 1000 inwoners, waarin een blokwacht wordt geformeerd naar de norm van 1 noodwachter per 200 inwoners. In landelijk gebied vindt men zelfbescherming ploegen. Terwijl de taak van de GZB in stedelijk gebied hoofdzakelijk bestaat uit het melden van incidenten en de voorlichting aan de bevolking inzake beschermingsmaatregelen, heeft de GZB in landelijk gebied tevens tot taak eenvoudige brandbestrijding, eenvoudig reddingswerk en EHBO.
De EHBO -taak in stedelijk gebied is overgedragen aan de vooruitgeschoven hulpverlening ploegen (vHV-ploegen) die tot de overheidsdiensten behoren De bedrijfszelfbescherming (BZB) dient voor de bescherming van
1. degenen, die zich in fabrieken, kantoren, werkplaatsen e.d. bevinden;
2. de bedrijven zelf. In de kringorganisatie van de BB valt de nadruk op de diensten die gezien moeten worden als een uitbouw van of een aanvulling op de in vredestijd bij een ramp optredende gemeentelijke diensten, om het hoofd te kunnen bieden aan rampen van grotere omvang, nl. . de waarschuwingsdienst die tot taak heeft de bevolking tijdig te waarschuwen voor luchtgevaar en radioactieve neerslag;
2. de VHV-ploegen, eenheden in de steden die aan de komst van meer gespecialiseerde diensten voorafgaan, om zoveel mogelijk overlevenden te redden;
3. de (BB-)brandweer waarin al het tot de gemeentelijke korpsen behorende brandweermaterieel wordt opgenomen als deze in staat van paraatheid wordt gebracht;
4. de reddingsdienst die tot taak heeft beklemde of ingesloten personen te bevrijden en het toegankelijk maken van het rampterrein voor de hulpverlening;
5. de geneeskundige dienst voor het zo snel mogelijk in veiligheid brengen van zoveel mogelijk gewonden;
6. de ABC-dienst (A: anatomisch, B: biologisch, C: chemisch) die in geval van een aanval met kernwapens de plaats van ontploffingen vaststelt alsmede de grootte van de gebruikte bom; verder gaat hij de aanwezigheid en sterkte van radioactieve neerslag na en regelt hij de ontsmetting van mensen, dieren en goederen;
7. de verbindingsdienst en
8. de verzorgingsdienst. Bij rampen van grotere omvang kunnen de Mobiele Colonnes (MC) worden ingeschakeld. Deze vormen een onderdeel van de Koninklijke Landmacht en zijn bemand met dienstplichtige militairen zonder mobilisatiebestemming. Er zijn mobiele colonnes brandweer en gemengde mobiele colonnes reddingsdienst-geneeskundige dienst, met een totale sterkte van ruim 20000 man.
De bemanning van de BB-organisatie bestaat uit vier categorieën:
1. De noodwacht ambtenaren vormen de zgn. vredesstaf van de BB. Deze is beperkt tot de voor de voorbereiding op de eigenlijke taak strikt noodzakelijke kern: 1050 man op een formatie van 190000 (inbegrepen de georganiseerde zelfbescherming van 70000 man, exclusief het militaire personeel van de MC).
2. Gemeente(provinciale, rijks-)ambtenaren kunnen de opdracht krijgen in een bepaalde functie deel uit te maken van de noodwacht, b.v. bij de brandweer en de geneeskundige dienst van de gemeente.
3. Vrijwilligers bemannen de georganiseerde zelfbescherming geheel, maar men vindt ze ook in andere diensten, in het bijzonder bij de brandweer.
4. De plicht noodwachters vormen het grootste deel van het personeel van de BB. Daarvoor worden bij voorkeur buitengewoon dienstplichtigen bestemd (dienstplichtigen die wel zijn goedgekeurd maar niet voor militaire dienst zullen worden opgeroepen). De noodwachtvrijwilligers zowel als de noodwachtplichtigen ontvangen voor hun deelneming aan cursussen en oefeningen van minder dan acht uur een kleine vergoeding voor vervoer en eventuele andere kosten. Bij oefeningen van langere duur en bij opkomst in werkelijke dienst krijgen zij een beloning volgens naar rang en functie vastgestelde schalen. De kosten die de BB met zich brengt worden voor het grootste deel door het Rijk gedragen. In 1974 is een ingrijpende reorganisatie van de B B in overweging genomen. In België, Civiele Bescherming,
