[Gr. barys, zwaar, gyros, krom, skopein, beschouwen], m. (-scopen), instrument dat dient om de draaiing van de aarde om haar as aan te tonen.
De barygyroscoop is een snel roterende cilindervormige schijf (tol), waarvan de figuuras a gevat is in een raam dat zelf draaibaar is om een horizontale as b. De as b blijft steeds vast georiënteerd volgens de west-oostrichting, zodat de figuuras steeds in het meridiaanvlak blijft. Op de figuuras bevindt zich een verplaatsbaar gewicht G (afb.). Wanneer de tol niet draait, en het gewicht G niet aangebracht is, blijft de figuuras onafhankelijk van de oriëntatie in evenwicht (onverschillig evenwicht). Wordt de tol, steeds zonder gewicht G, in snelle rotatie gebracht, dan grijpt, onder invloed van de dagelijkse rotatie van de aarde, op de tol een gyroscopisch koppel aan, waardoor de figuuras zich evenwijdig met de aardrotatieas instelt (homologe parallelinstelling). Wordt in deze toestand de figuuras verzwaard met een gewicht G, dan neemt deze as een nieuwe evenwichtsstand in, afhankelijk o.a. van de geografische breedte van de plaats van waarneming, van het gewicht G en van de stand van het gewicht op de figuuras.
