(Ital. Bartolo da Sassoferrato), Italiaans rechtsgeleerde, *11?.12.1313 Venatura (bij Sassoferrato), †13.7.1357 Perugia.
Na te Perugia gestudeerd te hebben, promoveerde hij in 1334 te Bologna. Hij was een leerling van Cinus van Pistoia. In 1338 werd hij docent te Pisa, vanaf 1343 doceerde hij, met een onderbreking van 1351-53, te Perugia.Bartolus is de belangrijkste jurist uit de school van de Commentatoren. Hij ontwikkelde zijn methode (zie Mos italicus) op basis van het werk van de Franse juristen (zie Ultramontani). Op vele gebieden van het recht verrichtte Bartolus baanbrekend werk, m.n. in zijn statutenleer. Hierin gaf hij aan welke regels gevolgd moeten worden bij het oplossen van de tegenstrijdigheden tussen de ‘statuta’ (wetten) van de verschillende Italiaanse (stad)staten. Hiermee werd de basis gelegd van het internationaal privaatrecht. Zijn geschriften bestaan voor een groot deel uit commentaren op de onderdelen van het Corpus iuris civilis (met uitzondering van de Instituten).
Uit zijn ca. 45 traktaten en 350 consilia (juridische adviezen) blijkt Bartolus’ grote kennis van de rechtspraktijk. Hij heeft, vooral in de 15e-17e eeuw, grote invloed gehad op het rechtsleven, eerst in Italië en later in heel Europa (‘Nemo bonus iurista, nisi bartolista’, niemand is een goed jurist als hij geen bartolist is).
LITT. J.L.J. van de Kamp, Bartolus de Saxoferrato 1313-1357 (1936); G. Kisch, Bartolus und Basel (1960); Bartolo da Sassoferrato, Studi e documenti per il VIe centenario (2 dln. 1962).
