affi�39;che [Fr.; Eng.: bill, poster; Du.: Anschlag, Tafel, öffentliche Anzeige], o. en v./m. (-s), aanplak- biljet, een middel om iets openbaar te maken.
De boodschap kan uitgaan zowel van de overheid als van particuliere organisaties of personen. Voorlopers van het affiche in zijn huidige vorm zijn de kleitafels en de in steen gebeitelde woorden, gevonden in Mohenjo-Daro (3000 v.C.); zij zijn een belangrijke bron geweest voor de kennis van de Indus- cultuur. De kleitafels, bekend vanuit de klassieke oudheid (Athene, Rome, Pompeii) bevatten vooral mededelingen van officiële zijde.
Het affiche bestond oorspronkelijk alleen uit gedrukte of geschreven tekst (b.v. de proclamaties en plakkaten), later werden er beeldende motieven aan toegevoegd. Het affiche, zoals wij dat thans kennen, dateert pas van de 19e eeuw. De kennis van het Japanse houtsnijwerk heeft de ontwikkeling ervan sterk bevorderd; de Japanse prent uit die tijd, met grote kleurvlakken, stond model.
Affiches kunnen culturele gebeurtenissen, sportmanifestaties e.d. aankondigen, of worden gebruikt voor politieke propaganda en reclame, zowel commercieel (b.v. het aanprijzen van voedingsmiddelen) als ideëel (b.v. het oproepen voor hulpacties). Een andere indeling die wel eens wordt gemaakt is die in publicistische affiches (bedoeld voor het verstrekken van informatie, reclame), affiches met decoratief effect (posters) en kunstaffiches. Ook de fotografie vindt steeds meer toepassing.
Affiches werden ontworpen door bekende schilders en kunstenaars als H.de Toulouse-Lautrec, P.Bonnard, J.Chéret (een van de pioniers), A.Mucha, A. Baerdsley, Lion Cachet, R.Dufy, Lewitt-Him, Sandberg, D.Elffers, Shawn. Beroemd zijn de af- fiches van de Fransman A.M.Cassandre die deze maakte voor transportmaatschappijen en die van de Engelsman E.McKnight Kauffer, in opdracht van London Transport. Van Jan Toorop zijn bekend de ‘Delftsche slaolie’-affiches (Jugendstil: hoogtepunt in Nederland). Belangrijke Ned. ontwerpers zijn o.a. R.N.Roland Holst, Thorn Prikker, Lion Ca- chet, Jan Sluyters, Otto Treumann, Wijnman, Elf- fers, Bons, Crouwel en Bruna.
Voor België o.a. Marfurt en Rassenfosse.
Het affiche wordt aangebracht op plaatsen waar veel publiek komt: langs grote wegen (vooral in Italië en Frankrijk), op stations, in de metro, in drukbezochte straten. Rond 1850 werden in Berlijn (ca. 150) Litfass-Zuilen gebouwd om het aanplak- ken van affiches in geordende banen te leiden. De Litfass-zuilen zijn genoemd naar Ernst Litfass die het idee ontwikkelde en ervoor zorgde dat er uitvoering aan werd gegeven. Het idee werd door vele landen overgenomen. Het gebruik van billboards (reusachtige aanplakborden voor affiches), sinds het begin van de 20e eeuw in de VS in zwang, vond na de Tweede Wereldoorlog ook in Europa navolging. Zo worden ook in Nederland in de verkiezingstijd aanplakborden opgericht langs belangrijke verkeerspunten om het aantal plakplaatsen te vergroten.
Vanaf het begin van de Nieuwe Tijd, vooral onder invloed van de renaissance en het humanisme, kende het affiche met korte levensduur een grote bloei. De boodschap geldt slechts voor een zeer beperkte tijd, b.v. de aankondiging van een schouwburgprogramma of een film. Van de Eerste en de Tweede Wereldoorlog zijn de oorlogsaffiches bekend, gebruikt voor werving van soldaten en het oproepen tot hulp aan slachtoffers. Politieke affiches zijn genoegzaam bekend, b.v. bij verkiezingen. Omstreeks 1960 was er, onder invloed van de undergroundcultuur, een heropleving van de art-nouveau (Mucha) en van de oosterse stijlen: meestal veelkleurig met krullerige effecten. Het affiche poster genoemd wordt nu vaak als wandversiering gebruikt.
Sinds het eind van de 19e eeuw worden affiches verzameld. Het Stedelijk Museum te Amsterdam bezit de grootste openbare collectie in Nederland. Polen kent een speciaal affichemuseum in Wilánow (bij Warschau). Verder zijn bekend de verzamelingen in Zürich, in het Musée des Arts Décoratifs te Parijs en in het Museum of Modern Art te New York.
