Aborigines [Lat. ab origine, oorspronkelijk], benaming voor de oorspronkelijke bewoners van Australië. Zij worden ook wel Australiërs genoemd, maar deze enigszins verwarrende term is in litteratuur en spraakgebruik steeds meer verlaten.
De cultuur van de Aborigines is in materieel opzicht één van de armste ter wereld. De voornaamste materialen voor de wapens en gebruiksvoorwerpen zijn steen, hout en been. Aardewerk is onbekend, men is echter zeer bedreven in het vlechtwerk. De schaarse kleding wordt gemaakt uit huiden en boombast. De behuizing is vaak niet meer dan een windscherm of bladerhutje.
De Aborigines leiden een nomadisch bestaan. De mannen jagen op kangoeroes, vogels en kleine dieren, waarbij vooral de boemerang en de-speerwerper opvallen. Zij gebruiken vaak ingenieuze methoden om het wild te besluipen (b.v. vermommingen en lokroepen) en speciaal afgerichte jachthonden. De vrouwen verzamelen allerlei plantaardig voedsel, waarbij ze de graafstok gebruiken. Nergens wordt landbouw of veeteelt beoefend. Ook de politieke organisatie is zeer eenvoudig.
De belangrijkste sociale eenheid is de horde, die een bepaald ontschreven territorium bewoont. De horde is patrilineair en patrilokaal, en bestaat uit een aantal gezinnen, waarvan de mannen aan elkaar verwant zijn. Het leiderschap berust bij een van de oudere mannen, die het grootste persoonlijke prestige heeft, of bij een raad van oudsten. Hier is dus sprake van een gerontocratie. Een aantal van deze horden vormt tezamen een stam, die echter in het algemeen slechts een taalkundige, territoriale en religieuze eenheid is. Economisch en politiek is de stam van praktisch geen betekenis.
De verwantschapsorganisatie van de Aborigines behoort intussen tot de meest gecompliceerde ter wereld, vooral waar het de regeling van huwelijken betreft. De stam is verdeeld in clans, vaak ook in twee exogame stamhelften, die meestal weer zijn onderverdeeld in 4 of 8 secties, ook wel huwelijkskussen genoemd. Een jongeman moet zijn vrouw zoeken in een bepaalde voorgeschreven huwelijksklasse. Hierbij wordt soms zusterruil toegepast, soms ook een circulerend systeem, waarbij (uitgaande van vier secties) een man van een sectie A moet trouwen met een vrouw van sectie B, een man van B met een vrouw van C, een man van C met een vrouw van D, en een man van sectie D weer met een vrouw van sectie A. Met alle hieraan verbonden verwantschapsverplichtingen geeft dit een bijzonder ingewikkeld systeem van onderlinge relaties. Door dit alles is een jongeman in de keuze van zijn vrouw zeer beperkt, hetgeen soms tot moeilijkheden leidt, ook al omdat de machtige oude mannen vaak polygaam zijn en verder door de sterke aantalsvermindering der groepen. Deze huwelijksvoorschriften vormen dan ook een ideaal beeld, waar in de praktijk nog wel eens van wordt afgeweken.
In de religie nemen magie en totemisme een belangrijke plaats in. De jongens ondergaan belangrijke initiatieriten gepaard met allerlei beproevingen, waarbij zij worden ingewijd in de geheimen van de religieuze cultus, waarvan vrouwen en kinderen zijn uitgesloten.
Na contact met de blanken zijn de Aborigines sterk in aantal teruggelopen ten gevolge van grootscheepse moord door de blanken, ziekten en aantasting van de wildstand. Door hun geringe politieke organisatie en hun weinig militante traditie hadden zij tegen deze inbreuk op hun bestaan praktisch geen verweer. Diverse stammen zijn op deze wijze geheel uitgestorven, andere groepen werden volkomen afhankelijk van de blanken, die voedselrantsoenen uitdeelden. In het noorden en het centrale woestijngebied van Australië handhaven enkele groepen nog hun oude cultuur. Elders, waar de bevolking in reservaten of rond zendingsposten leeft, is de oude levenswijze sterk aangetast. Sommigen werken op veeboerderijen, anderen zijn naar de grote steden getrokken, maar ondervinden daar vaak discriminatie van de zijde der blanken, ondanks de inspanningen van de overheid om de assimilatie te bevorderen. Sinds enige tijd bezitten de Aborigines in alle staten volledige burgerrechten, althans op papier. Maar nog steeds wordt gesproken van een Aborigine-probleem, temeer daar hun aantal weer langzaam begint te groeien, al zijn de Aborigines zelf van mening dat dit probleem door de blanken is geschapen en door hen in stand wordt gehouden.
LITT. R.Robinson en D.Baglin, The Australian Aborigine (1968).
