Ned. calvinistisch kerkgenootschap.
De generale synode heeft zich de laatste jaren opvallend vaak beziggehouden met vragen van sociaal-ethische en politieke strekking. De abortus provocatus werd afgewezen, tenzij in gevallen waarin een zwaarwegende medische of sociale indicatie het wenselijk maakt van deze beleidslijn af te wijken. Veel aandacht besteedde de synode aan de bestrijding van onrecht, het pleiten voor mensenrechten, een betere verdeling van de rijkdom, de werksituatie in Nederland, de dialoog met het marxisme enz.
Na een langdurige bezinning, zowel in de synode als in de gemeenten, sprak de synode zich in 1980 uit over het vraagstuk van de kernbewapening. Deze uitspraak sloot aan bij het herderlijk schrijven dat de synode in 1962 heeft uitgegeven en waarin zij het gebruik van de atoombom afwees. Nu ging de synode een stap verder en wees ook het bezit van kernwapens af. Bovendien pleitte zij ervoor dat onderhandelingen gepaard zullen gaan ‘met stappen die alvast op de weg van ontwapening worden gezet’. Niet ieder nam de synode dit standpunt, dat in een schrijven aan de kerkeraden werd meegedeeld, in dank af. Zowel in politieke als in kerkelijke kringen betichtte men de synode van ondeskundigheid en verweet men haar dat zij door haar politieke stellingname de grenzen van haar bevoegdheid had overschreden.
Binnen de kerk leidden de tegenstellingen vaak tot ernstige polarisatie. Vooral de behoudende vleugel, die in geloof, liturgie en levensstijl de aansluiting met het klassieke kerkelijke verleden probeert te bewaren, oefent ernstige kritiek uit op de koers die de synode en de meerderheid van de gemeenten varen. Zij is van mening dat sociaal-politieke zaken te veel aandacht krijgen, de kerkelijke en geestelijke vragen daarentegen te weinig.
Hoewel het afbrokkelingsproces waarmee de Ned. Hervormde Kerk sinds het begin van de 20e eeuw geconfronteerd wordt, stellig nog niet is beëindigd, blijkt er in vele plaatsen sprake te zijn van een zekere stabiliteit in het aantal meelevende gemeenteleden. Opvallend is, dat de inkomsten uit giften en vaste bijdragen in het algemeen sterker toenemen dan de geldontwaarding. Bovendien blijft het aantal predikanten en medewerkers in de gemeenten op peil. De toenadering tot de Gereformeerde Kerken in Nederland is het meest opvallende oecumenische verschijnsel in de Ned. Hervormde Kerk. In ca. 100 gemeenten en in vele bovenplaatselijke organen vinden vormen van samenwerking plaats die naar volledige integratie tenderen.
Nov. 1980 koos de synode R.J.Mooi als nieuwe secretaris-generaal, niet zonder sterke druk van de rechtervleugel. Hij volgde A.H.van den Heuvel op, die begin 1980 was afgetreden wegens zijn benoeming tot voorzitter van de VARA. Mooi typeert zichzelf als iemand midden in de kerk, die vooral de verscheidenheid van opvattingen tot haar recht wil laten komen en weinig voelt voor open politieke uitspraken van de kerk. [dr.C.P.van Andel] Litt. Het marxisme. Handreiking voor een open dialoog tussen kerken en marxisme (1978); Kernbewapening (1978); A.J.Rasker, De Ned. Herv. Kerk vanaf 1795 (1980).
