Gepubliceerd op 17-01-2021

Holografie

betekenis & definitie

v., techniek waarbij driedimensionele afbeeldingen verkregen worden door middel van golffrontreconstructie.

© Bij de holografie wordt een beeld gevormd met behulp van interfererende lichtgolven; dit brengt met zich mee dat een hologram zeer gevoelig is voor verplaatsingen van het voorwerp tijdens de opname (verplaatsingen in de orde van de golflengte van het licht zijn merkbaar). Bij opnamen met een continu werkende laser moet dus gewaakt worden voor trillingen. Dit bezwaar wordt ondervangen door de pulsholografie. Hierbij gebruikt men een gepulseerde laser. Deze zendt lichtpulsen van een zeer korte duur uit (ca. 30 nanoseconde, met tussenpozen van 1 -500 microseconde). Met deze techniek kan men snelle bewegingen bevriezen of juist snelle bewegingen meten.

Op de foto laat men dan een meervoudig hologram van het bewegende voorwerp ontstaan. Toepassingen hiervan zijn o.a. te vinden bij het onderzoek van vliegtuigen in windtunnels.

De gevoeligheid van hologrammen voor kleine verplaatsingen kan ook gebruikt worden. Bij de zgn. interferentieholografie wordt een hologram gemaakt van een voorwerp terwijl dat onbelast is. Daarna wordt op dezelfde foto een hologram gemaakt van het belaste voorwerp. Bij bestudering van het beeld ziet men op plaatsen waar het voorwerp niet vervormd is door de belasting, de beelden samenvallen; op de plaatsen waar wel vervorming opgetreden is, zijn de beelden verplaatst en zullen de lichtbundels interfereren, waardoor daar een interferentiepatroon zichtbaar wordt. Men ziet dan een stelsel van donkere en lichte lijnen van gelijke verplaatsing in de richting van de waarnemer. Men kan zo verplaatsingen ter grootte van J golflengte (dus ca. 0,15 ^m) meten.

Bij de zgn. multiplexholografie worden een groot aantal zeer smalle hologrammen naast elkaar gemonteerd op een gebogen film. Elk hologram is van een andere positie uit opgenomen en bevat een tweedimensionaal beeld. De ogen van de toeschouwer zien elk een ander hologram, waardoor hij een driedimensioneel beeld ziet. Door zijn hoofd te bewegen kan de waarnemer als het ware om het voorwerp heen bewegen. Het bijeenbrengen van zeer veel hologrammen wordt ook gebruikt bij de constructie van computergeheugens. Op één fotografische plaat kan men zo wel 100 mln. bits opslaan en zeer snel uitlezen. De ontwikkeling van geschikte fotografische emulsies (uitwisbaarheid is een voorwaarde) is echter pas in de beginfase.

Het is niet absoluut noodzakelijk een hologram op te nemen van een voorwerp. Men kan een computer het interferentiepatroon van het hologram laten uitrekenen en vervolgens uit laten tekenen. De tekening wordt vervolgens fotografisch verkleind en vastgelegd. Men kan zo een hologram verkrijgen van een niet bestaand voorwerp. De zgn. computerholografie kan van groot nut zijn bij het ontwerpen van b.v. auto’s, maar de benodigde hoeveelheid rekenwerk is zo groot dat praktische toepassing hiervoor nog te kostbaar is.

In april 1977 heeft de popgroep The Who de holografie toegepast tijdens een concert in de Londense Royal Academy. Er werd een doodshoofd geprojecteerd. Het publiek kon de schedel aanraken en kwam dan tot de conclusie dat er slechts lucht aanwezig was.

< >