v./m. (-platen), (ook: videolangspeelplaat, VLP), informatiedrager voor videobeelden, geluid, kleurenfoto’s en tekst in de vorm van een dunne, platte schijf.
© De videobeeldplaat is in eerste aanleg ontwikkeld door het Duitse elektronikaconcern Telefunken en werd samen met Decca op de markt gebracht onder de naam TelDec. Dit produkt was verre van volmaakt. Philips heeft een type beeldplaat ontwikkeld, dat in plaats van een naaldaftaster een optisch aftastsysteem gebruikt. Informatie wordt op deze beeldplaat vastgelegd in de vorm van microscopisch kleine putjes. Deze putjes stellen binaire getallen voor. Zij worden gelezen door de beeldplaat snel rond te draaien, zodat de putjes in hoog tempo onder een zeer smalle laserstraal voorbijtrekken.
De hoogteverschillen tussen de putjes en het omringende gebied veroorzaken verschillen in het teruggekaatste laserlicht. Deze verschillen worden geregistreerd en via een opto-elektronische schakeling omgezet in digitale elektronische signalen (een serie bits). De bitpatronen worden elektronisch verwerkt tot video- of televisiebeelden of geluid. De kwaliteit met deze weergavemethode is zeer goed. De beeldplaat leent zich in principe ook voor de massale opslag van leesbare teksten en computergegevens, reden waarom computerfabrikanten, en m.n. IBM, grote belangstelling hebben voor de beeldplaat.
Op één kant van een beeldplaat kunnen ruim twaalf biljoen tekens worden vastgelegd; dit zijn er evenveel als er zijn afgedrukt in de dertigdelige Encyclopaedia Brittanica. Bovendien kunnen gewenste tekstgedeelten via het adresseringssysteem van de optische beeldplaatlezer binnen één s op een televisiescherm zichtbaar worden gemaakt. De beeldplaat leent zich dan ook bij uitstek voor het vastleggen van omvangrijke bestanden en archieven, zoals die momenteel liggen opgeslagen in kluizen vol magneetbanden en magneetschijven. Voor deze taak kent de beeldplaat vooralsnog één beperking. De beeldplaat is als geheugen een zgn. ‘write once readonly’-geheugen. D.w.z. eenmaal op de beeldplaat vastgelegde bestanden kunnen niet meer worden veranderd of bijgewerkt, tenzij het totale bijgewerkte bestand via een tussengeheugen (magneetband of -schijf) opnieuw op een andere beeldplaat wordt vastgelegd.
De enorme opslagcapaciteit van de beeldplaat kan ook worden gebruikt voor het vastleggen van kleurenbeelden. Dit kan in principe binair, maar in praktijk gebruikt men een gemengd binair/analoog systeem.
Eén zijde van een beeldplaat (van het Philipssysteem) kan in totaal 54000 beelden bevatten. Bewegende videobeelden zijn opgebouwd uit een aantal afzonderlijke beelden, die met een snelheid van ca. 25 per s zeer snel op het beeldscherm worden geschreven. Als de afzonderlijke beelden zijn genummerd (zoals bij het Philipssysteem), dan kunnen de afzonderlijke beelden worden stilgezet of in vertraagd tempo worden weergegeven. Dit is m.n. voor onderwijsdoeleinden een belangrijk voordeel.
Het beeldplaatsysteem van Philips wordt in de VS ontwikkeld en daar op de markt gebracht door Disco-Vision Associates; d.i. een consortium van bedrijven, waartoe o.a. North American Philips, Music Corporation of America (MCA), IBM, Pioneer en Magnavox behoren. Het Philips beeldplaat/ lasersysteem zal de concurrentiestrijd aan moeten binden met twee andere beeldplaatsystemen. Eén van General Electric, waarin ook Thora Emi en het Japanse bedrijf Jvc zijn geïnteresseerd, en een ander ontwikkeld door Radio Corporation of America (RCA), waarbij ook Sanyo Electric, Zenith Radio en Metro Goldwyn Mayer (MGM) zijn betrokken. Een nadeel van het Philipssysteem is dat de laseraftaster een ingewikkeld systeem omvat, waardoor de beeldplaatspeler betrekkelijk duur is. De concurrerende systemen van General Electric en RCA zullen goedkoper worden.
Door de belangstelling van MGM voor het RCA-systeem heeft dit een sterke concurrentiepositie. Deze filmmaatschappij wil al zijn uit de bioscooproulatie genomen films op beeldplaten vastleggen en in de handel brengen. De grote commerciële belangen die op het spel staan verklaren waarom de voorpostengevechten om de beeldplaatmarkt zo ongekend fel zijn. Er zijn in de VS al beeldplaatspelers op de markt met een groeiend aantal voorbespeelde platen met videoprogramma’s, uiteenlopend van speelfilms tot documentaires en cursussen.
Een speciale versie van de beeldplaat is de audiolangspeelplaat (ALP), waarop geluid in digitale vorm is vastgelegd. Deze audiolangspeelplaat kan met de bijbehorende afspeelapparatuur een veel betere geluidsweergave verzorgen dan de conventionele grammofoonplaat op de beste hi-fi-apparatuur.
