De terminologie binnen de drukwerksector heeft zich door de eeuwen heen ontwikkeld, van ambachtelijke technieken tot moderne digitale toepassingen. Deze specifieke vaktaal is ontstaan in de periode van handmatige zetmachines en mechanische persen, en is in de loop van de tijd aangepast aan veranderende technologieën en werkwijzen.
Historische oorsprong
De traditionele drukwerkterminologie vindt haar oorsprong in het handmatig drukken met loden letters, waarbij termen als zetspiegel, raster, oplage en afloop (of bleed) gangbaar waren. Deze begrippen verwijzen naar fundamentele aspecten van het drukproces, zoals de indeling van de pagina, beeldweergave en het aantal geproduceerde exemplaren. Hoewel de technische uitvoering is veranderd, worden veel van deze termen nog steeds gebruikt, zij het in een digitale context.
Digitale toepassingen van klassieke termen
In digitale opmaaksoftware hebben klassieke termen een aangepaste toepassing gekregen. Zo verwijst afloop nog steeds naar het deel van een ontwerp dat buiten de snijlijn valt, bedoeld om ongewenste randen te voorkomen, maar wordt dit nu ingesteld via digitale parameters. Andere voorbeelden zijn:
- Raster: Het opdelen van een afbeelding in een patroon van stippen of pixels, wat een rol speelt bij beeldweergave op scherm en in print.
- Zetspiegel: Het gedeelte van de pagina waarop tekst en beeld worden geplaatst, nu vaak vastgesteld in digitale templates.
- Oplage: Het aantal te produceren exemplaren, inmiddels veelal instelbaar binnen online bestelsystemen.
Nieuwe terminologie in digitale omgevingen
Met de opkomst van digitale drukwerk technieken en online bestelsystemen is de drukwerktaal uitgebreid met nieuwe termen. Veel van deze begrippen zijn afkomstig uit het Engels, zoals:
- Drukklare PDF: Een bestand dat voldoet aan alle technische eisen voor drukproductie.
- Preflight controle: Het proces waarbij een bestand wordt gecontroleerd op technische fouten voorafgaand aan productie.
- Print preview: Een digitale weergave van het verwachte eindresultaat.
- Web-to-print: Een systeem waarbij gebruikers via internet drukwerk kunnen samenstellen en bestellen.
- Workflow-automatisering: Het automatisch uitvoeren van taken binnen het productieproces.
- Variabel printen: Het printen van gepersonaliseerde inhoud op basis van aangeleverde data.
Verschuiving van vaktaal naar gebruikstaal
Waar drukwerktaal oorspronkelijk vooral binnen het vakgebied werd gebruikt, is deze terminologie inmiddels gangbaar bij een breder publiek. Door de toegankelijkheid van online drukomgevingen zijn ook niet-professionele gebruikers bekend geraakt met termen als papiergewicht, drukmarge en aanleverspecificaties. Om de begrijpelijkheid te vergroten, worden technische termen vaak ondersteund met visuele hulpmiddelen of vereenvoudigde uitleg.
Doorontwikkeling en actualiteit
De terminologie rondom (digitaal) drukwerk blijft in ontwikkeling. Enerzijds behouden klassieke begrippen hun plaats binnen moderne productieprocessen; anderzijds ontstaan er nieuwe termen om digitale toepassingen te beschrijven. Deze evolutie weerspiegelt de transitie van ambacht naar automatisering, waarbij vakkennis en technologische innovatie samengaan.
