Groot dorp (192 - 590) en tot 1881 hoofdplaats van Dantumadiel waarvan de kern op een zandkop ligt.
Opp. 1.595 ha. kleigebied, klei-op-veen en heideontginning (van N. naar Z.) in gebruik als grasland. Inw.: 706 (1840), 1.053 (1900), 928 (1947), 1.011 (1975), 1.164 (2000), 1.139 (2014). Rinsumageest was (1811-1816) een mairie van vier dorpen met 1.127 inwoners. Het dorp heeft een directe aansluiting op de N361 (Leeuwarden-Dokkum). ZW. van de kern op de dorpsgrens lag de Stiennen Daam (Steenendam), een plek waar de Moark (de belangrijkste veenrivier waaraan het dorp ligt) dankzij een verharde bodem ook gepasseerd kon worden. Er zijn lokale verbindingen met de buurdorpen. Het dorp heeft redelijke voorzieningen, p.c. basisonderwijs, sportaccommodaties en een multifunctioneel dorpscentrum. Verder richt men zich vnl. op Dokkum. NW. van het dorp lag (1132-1580) het grote klooster Klaarkamp. De voorm. herv. en r.-k. (nu PKN) tweeschepige Alexanderkerk (12e eeuw; met diverse latere aanpassingen) heeft een voor Fryslân unieke crypte en is rijksmonument. De geref. kerk (1913) is buiten gebruik (2010).
Zie: Plaatsnamen 203-204; Monumenten 260-262.