Nederlandse vogelnamen en hun betekenis

Henk Blok en Herman ter Stege (2020)

Gepubliceerd op 11-06-2020

VISDIEF - Sterna hirundo

betekenis & definitie

Duits : Flussseeschwalbe

Engels : Common Tern

Frans : Sterne pierre-garin

Fries : Wytstirns

Betekenis wetenschappelijke naam:

zwaluwachtige stern.

De naam Visdief spreekt voor zichzelf. Het is leuk om te zien hoe de vogel steil omlaag in het water plonst om een visje te verschalken. De volksnamen die daarop eveneens betrekking hebben zijn Fiskefanger (Fr), Fisk(j)edief (Fr), Vissepikkertje (NH) en Witte Visjager.

Vaak wordt de vogel kortweg als Stern aangeduid, zo zegt men Stên (Sch, Ter), Steern (Gr), Sterentje (Gr), Sterntje (ZH), Stan (Ame, Ter), Starre, Starrentje (Wie), Starreling (Zaa), Starriet (Ter, Vli), Klein Starretje (Sco), Stoar(tje) (Tex), Stins (Ame, Fr), Sterretje en Steen (Ame) (zie bij familie Sterns).

Naar een vroegere indeling van de Sterns is hij een Sternmeeuw en wordt dan Sterremeeuw en Tarremieuw genoemd.

Skotstirns (Fr) betekent misschien ‘bedelstern’. Maar het zou ook kunnen duiden op het ‘schots en scheef’ vliegen van de vogel, of op een herkomst van Schotland.

Naar z’n grootte, die het midden houdt tussen de Grote Stern en de Dwergstern, spreekt men over de Middelstoar (Tex).

De Visdief komt als broed- en trekvogel vooral langs onze kust voor, hetgeen de namen Sékob (SFr) = ‘zeemeeuw’ (zie ook bij Zilvermeeuw) en Zeestern verklaart.

Als Grote Venkraai (Kem) verschilt hij van de kleinere Zwarte Stern. Beide soorten zijn genoemd naar het broeden in vennetjes en naar de kleur en de krassende roep van de Zwarte Kraai.

Meer nog is het geluid hoog en knerpend, waarbij namen passen als Eksteern (KvO), Kestirns (Fr), Ikster(e)n (Gr), Ikstar en Krietsteern (Gr). Dan is Tiereliertsje (Fr) een verrassing.

Z’n Friese naam en de streeknaam Swatkopsten (Ter) geven de hoofdkleuren weer: een grijs-wit lichaam en een zwarte kopkap. Aan een ander opvallend kenmerk, z’n gevorkte staart, dankt hij de namen Splitstaart, Mikke (ZBW), waarin ‘mik’ een gaffel is, Nikke (ZBW) (afgeleid van ‘n ikstern) en Zeezwalm (Vla) = ‘zeezwaluw’.

De namen Pielsteert (Old) en Pijlstaart (Goo) benadrukken tevens z’n slanke lichaam. Stikstar (Zaa) en Stiksteert (Zaa) betekenen ‘stukstaart’, alsof er een stukje uitgeknipt is.

Jacobus (Ter) en Kobus (Fr, Ter) zijn koosnamen.

De naam Schippersdirkje (Wat) moet van doen hebben met het touw waarmee de bezaanboom wordt opgehaald. Misschien gaat dit gepaard met een knerpend geluid, zoals dat van de vogel.

Het Visdiefje - zoals hij thans nog vaak wordt genoemd - vertoont veel overeen- komsten met de Noordse Stern, waardoor ook verscheidene namen van deze soorten gelijkluidend zijn.

< >