Nederlandse vogelnamen en hun betekenis

Henk Blok en Herman ter Stege (2020)

Gepubliceerd op 11-06-2020

SLECHTVALK – Falco peregrinus

betekenis & definitie

Duits : Wanderfalke

Engels : Peregrine Falcon

Frans : Faucon pèlerin

Fries : Noardske Falk

Betekenis wetenschappelijke naam:

valk uit het buitenland.

‘Slecht’ betekent algemeen, gewoon, want de vogel was bij valkeniers een niet zeldzame soort, zoals ook uit de Duitse volksnaam Gemeiner Falck blijkt. Voordien zou de naam zijn afgeleid van slechten of slopen, de manier waarop de prooi wordt geslagen.

Valkeniers noemen deze vogel vanouds Pelerin, hetgeen wil zeggen dat hij in z’n trektijd werd gevangen (om vervolgens te worden afgericht). Dat waren vooral jonge vogels, afkomstig uit buitenlandse broedgebieden, b.v. die in Zweden, waar hij Pilgrimsfalk heet. De betekenis van het Franse woord pèlerin is eigenlijk een mantel van een péregrin, een pelgrim, iemand die op bedevaart is naar een gewijde plaats.

De vogel stond bekend om zijn grote trekbewegingen en dit imago is ook vervat in de namen Pelgrim, Passagier (ZH) en Wander (naar de Duitse naam).

De Friese naam geeft weer dat hij in Friesland vanuit Noord-Europa, waar z’n broedgebied ligt, afkomstig is. Elders in ons land is ook wel eens een rondzwervende Barbarijse Slechtvalk gesignaleerd.

De Sljuchtfalk (Fr), ook Slechtkopvalk genoemd, behoort tot de snelste en behendigste luchtjagers. Hij grijpt een prooi met zo’n vaart dat deze soms al meteen is geslecht (gesloopt). Zijn naam heeft hiermee echter niets te maken. Wel passen bij het gedrag van deze roofridder de namen Stötvaalk (Gr), Doevestoater (Lb), Duivenvalk en Eendenkrem (vergelijk klemvast). In Vlaanderen spreekt men over de Duiveklamper.

Het mannetje wordt Blauwe Falk (Fr) genoemd wegens de leiblauwe kleur van de rug.

Nog een naam uit de valkerij is Edelvalk waarmee men z’n capaciteiten onderstreept. Een jonge valk van ‘de edele kweek’ is een ‘blaat’, een samentrekking van blauwpoot, naar de kleur van zijn tenen. Destijds Blauwvoet genoemd. Ook werden kortweg de benamingen Falk (Fr) of Valk (ZH) voor de Slechtvalk gebruikt.

< >