Nederlandse vogelnamen en hun betekenis

Henk Blok en Herman ter Stege (2020)

Gepubliceerd op 11-06-2020

HOP - Upupa epops

betekenis & definitie

Duits : Wiedehopf

Engels : Hoopoe

Frans : Huppe fasciée

Fries : Hupe

Betekenis wetenschappelijke naam:

hop (onomatopee).

De vogel heeft een door klanknabootsing gevormde naam. Toch wordt met de naam ook wel een ander verband gelegd. Het Franse ‘huppe’ bijvoorbeeld staat voor kuif en doelt daarmee op de sierlijke bos veren op de kop van de vogel. Ook de Duitse naam Wedehoppe, een naam die we terugvinden in de volksnaam Weehop (Dr), heeft een andere betekenis n.l. die van ‘boshuppelaar’. Deze naam zou verband houden met de manier waarop de vogel vaak op een bepaald stukje van de bosbodem rondhuppelt om daarmee insecten uit de grond naar boven te lokken. Later is de Duitse naam verbasterd waardoor ‘weidehop’ ontstond.

Er zijn verschillende gewestelijke varianten op de naam Hop zoals Hoepe (Twe), Hoep (Lb), Hoopoe, Hoppe (Fr), Huppe (Fr), Hoephap (Lb), Hoephak (Wee) en Boet-boet (Lb).

In Vlaanderen kent men hem onder de naam Hoepentoep.

Een bekende zegswijze luidt: ‘stinken als een hop’. Dit gezegde doet de soort bepaald geen eer aan maar is wel zeer van toepassing. Het in holten gebouwde nest verspreidt doorgaans een onaangename lucht. Deze stank wordt veroorzaakt doordat het nest nooit schoongemaakt wordt. Dit, gepaard aan de manier van zelfverdediging van de jonge vogels, namelijk om zich in de richting van waar het gevaar dreigde te ontlasten, betekent dat het nest zeer vuil wordt. Bovendien is gebleken dat het wijfje met haar stuitklier een sterk ruikend vocht afscheidt.

Zeker is dat de sterke lucht mogelijke indringers op afstand van het nest houdt. Een groot aantal streeknamen in relatie hiermee laat aan duidelijkheid niet te raden over. Zo spreekt men in Gelderland van Schiithoep of Schithoppe en elders van Schijthop (NB), Schiethoepe (Ach), Drekhoppe (Ach), Stjonker (Ter), Strontlyster (Ter), Schytlyster (Ter), Poeperd (Wee), Strontpikker (Ov) en Vuilhop (ONB). Ook Poeferke (Vla) en de volksnaam Kothoep (Lb) (kot = vies nest) hoort in deze reeks thuis.

Mede in verband met het door de grote kuif wat ‘hanige’ uiterlijk kreeg hij de namen Drekhaan (Gr), Stronthaan (Gr), Stinkhaan (NB) en Slijkhaan. Waarschijnlijk is hij Vlaszaaier (NB) genoemd omdat ook vlaszaad een onaangename reuk verspreid.

In het Middelnederlands komt de volksnaam Linghinvogel voor. Deze naam is afgeleid van linghine dat vuiligheid of drek betekent.

De Hop is een doortrekker en arriveert doorgaans enkele weken voordat de Koekoek terugkeert van zijn winterverblijf. Met zijn enigzins op ‘koekoek’ gelijkende roep kondigt hij a.h.w. de komst van die vogel aan. Men noemt hem om die redenen dan ook wel Koekoekslakei en Koekoeksknecht.

Ten slotte een streeknaam die weer een andere kant van de vogel laat zien n.l. Bonenpoter (Ach). Deze naam, ook wel als Boonnpoter geschreven, dankt hij aan de wijze waarop hij bij het voedselzoeken met zijn snavel in de bodem prikt, zoals de boeren dat eertijds bij het bonen poten met een stokje deden.

< >