Duits : Habicht
Engels : Goshawk
Frans : Autour des palombes
Fries : Hauk
Betekenis wetenschappelijke naam:
edele snelle grijper.
Aan de naam Havik zijn het Oudhoogduitse Habuh, de Oudnoorse naam Haukr en Hauk (Fr) voorafgegaan. Ze zijn afgeleid van het Germaanse hab of gabh, dat grijpen (van de prooi) betekent.
De Havik is een snelle jager op allerlei dieren, zoals blijkt uit z’n streeknamen Duivenvalk, Kipvaalke (Wes) en Patrijzenvalk of Petriezenvalk (Gr). Hierbij is ‘valk’ enerzijds een aanduiding voor een vogel met gekromde klauwen, zoals elders onder ‘Valken’ is omschreven, en anderzijds een woord uit de valkerij, waar men haviken voor de jacht africhtte. Dit deed men reeds voor onze jaartelling in Arabië. Het is in de middeleeuwen door de edelen in Europa overgenomen. Zo werd in ons land Jacoba van Beieren valkenier en is er een plaats naar genoemd: Valkenswaard. Bij de Engelsen heet hij ‘Ganzenhavik’ en bij de Fransen ‘Duivengrijper’.
De naam Grote Sperwervalk doelt op overeenkomst van het vliegbeeld met de kleinere Sperwer. Kringvalk heeft betrekking op het in kringen vliegen.
Klem (Gr,Twe) of Klemvogel (Gr) en Duiveklamper (Vla) geven weer dat de prooi met de klauwen wordt vastgeklemd. Ook enige andere roofvogels worden zo genoemd.
Eén naam heeft betrekking op zowel het gebied waar de vogel o.a. voorkomt, het elzenbos, als op de Franse naam Buse, n.l. Elzebu(u)s (Gd).
Valkeniers noemen het mannetje Haviktersel, Tarsel of Taleken (NB), namen die afkomstig zijn van het Franse tierce = derde. Over de achtergrond van ‘derde’ dan wel tersel bestaan twee opvattingen. Er was een paar keer geconstateerd dat van een havikpaar de als derde en laatste geboren vogel in tegenstelling tot de andere twee de kleinste was en tevens een mannelijk exemplaar. De andere mening is kortweg dat de havikman bijna een derde kleiner is dan het vrouwtje.
Een jonge jachtvogel wordt Takkeling genoemd, een naam die ook aan andere jonge stootvogels wordt gegeven wanneer zij het nest hebben verlaten maar zich nog op de takken verplaatsen alsvorens uit te vliegen.
Het gedrag van de vogel is overigens een begrip geworden in de politiek, waar men iemand die zich steeds agressief opstelt een havik noemt.
