Godsdienstige plechtigheden ter ere van Demeter en Persephone gevierd te Eleusis.Toen Demeter rondzwierf, zoekend naar haar geroofde dochter, werd zij in Eleusis gastvrij ontvangen. Zelf zou zij de mysteriëndienst hebben ingesteld, ter herinnering aan haar zwerftocht.
Zoals het verdwijnen en herrijzen van Persephone in verband werd gebracht met de afstervende en ontluikende natuur, zo droeg het ritueel der mysteriën het karakter van een vruchtbaarheidsdienst. Ook de cultus van Dionysus en Orpheus werd na verloop van tijd, in verband gebracht met de mysteriën, waardoor hun karakter verdiept werd. Het feest werd twee maal per jaar gevierd: de grote mysteriën in september, ter herinnering aan Persephone’s afdaling naar de onderwereld, de kleine in februari, ter viering van haar terugkomst op aarde, die het begin van de lente betekende. De plechtigheden werden geopend met een processie, gevolgd door reinigingsriten, waarbij de ‘mysten’ (ingewijden) zich in zee baadden. De eigenlijke geheime viering had plaats in het ‘telesterion’, een gesloten hal. Bijzonderheden over de plechtigheden aldaar zijn niet bekend. V.s. zou daar het lot van Persephone dramatisch zijn uitgebeeld als een soort ‘passiespel’, deze mening wordt door andere geleerden echter ten stelligste verworpen. Het hoofdmotief van de mysteriën was: de dood is geen kwaad, integendeel een goed. Aanvankelijk waren de ‘mysten’ (ingewijden) slechts inwoners van Eleusis, later werden ook Atheners toegelaten en in de 5de eeuw bereikten de mysteriën van Eleusis hun grootste bloei. Alle Grieken, ook slaven, kregen toegang, en zelfs reikte hun invloed tot ver buiten Griekenland: mannen als Sulla, Marcus Antonius, Cicero, Augustus lieten zich inwijden. Door Alarik werd in 395 n. C. het heiligdom verwoest, waarna Theodosius de Grote bij officieel besluit de mysteriën verbood.Zie Demeter, Persephone, Eleuisis
