(Gr. Achileus), zoon van Peleus en Thetis.
Om hem onkwetsbaar te maken zalfde zijn moeder hem overdag met ambrozijn, en legde ze hem ’s nachts in het vuur. V.a. dompelde zij hem in de Styx, hem daarbij aan de hiel vasthoudend; als gevolg hiervan was hij slechts aan de hiel kwetsbaar (Achilleshiel), en is tenslotte ook daaraan dodelijk gewond. Voor de keus gesteld lang en roemloos of kort maar roemvol te leven, koos hij het laatste en nam als roemvolle en dapperste held deel aan het beleg van Troje, waar hij zijn Myrmidoniërs voorging in de strijd. Een andere overlevering verhaalt hoe zijn moeder zijn deelname aan de Trojaanse oorlog wilde voorkomen, en hem verborg aan het hof van koning Lycomedes op Skyros. Hier herkende Odysseus hem door een list. Tijdens Trojes beleg werd hij beledigd door Agamemnon, die hem het bezit van de slavin Briseis betwistte. Uit wrok hierover trok hij zich terug uit de strijd, om eerst na het sneuvelen van zijn vriend Patroclus de wapens weer op te nemen, teneinde zich op Hector, Patroclus’ tegenstander, te wreken. Hij doodde Hector en sneuvelde kort daarop zelf door de hand van Paris en Apollo (Ov.XII,580 e.v.). Zijn zoon Neoptolemus nam zijn plaats in bij het verdere beleg en de verovering van Troje; Homerus’ Ilias heeft als hoofdthema: de wrok van Achilles tegen Agamemnon, zijn terugkeer tot de strijd en zijn wraakneming op Hector (Hom. Ilias 1,121 e.v., XVIII, 22 e.v., 231 e.v., 316 e.v., XXII, 395 e.v.). Een Phrygische grafheuvel nabij kaap Sigcum werd reeds door de Ouden als het graf van Achilles beschouwd.ICONOGRAFIE Vooral in de Griekse vazenschilderingen komt Achilles voor, in allerlei scènes: bijv. zijn ontmoeting met Troilus: op de bekende Franpoiskrater van Clitias en Ergotimus (ca. 570 v.C.) te Florence; dobbelend met Aiax: amhoor van Execias (ca.530 v.C.) in ct Vatic. museum; de wonden verbindend van zijn vriend Patroclus: schaal van Sosias (ca.500 v.C.) te Berlijn; Achilles en Penthesilea: Attische schaal (ca.460 v.C.) tc München en in talloze vazenschilderingen die scènes uit de Trojaanse oorlog uitbeelden. In de grafschilderkunst van Tarquinia is bekend het fresco in de tomba dei Tori (ca. 650 v.C.) waar Achilles, verstoken achter een fonteinmonument, de argeloos naderende Troilus afwacht; in de Pompeiaanse fresco’s ziet men de held in strijd met Agamemnon (Apollotempel), bij zijn afscheid van Briseis (casa del Poeta Tragico) en te midden van de dochters van koning Lycomedes op Skyros (casa dei Dioscuri). In de sculptuur was beroemd Scopas’ Achilles en Troilus, gemaakt voor de Athena-tempel te Tegea (ca. 380 v.C.) doch nagenoeg geheel verloren gegaan. In de Middeleeuwen zijn er slechts schaarse voorbeelden van Achillesafbeeldingen; uit ca. 1620 dateert de beroemde Achillesserie van Rubens; in de 19de eeuw: Leighton en andere historieschilders.
Zie Peleus, Thetis, ambrozijn, Styx, Troje, Myrmidoniërs, Lycomedes, Odysseus, Agamemnon, Briseis, Patroclus, Hector, Paris, Apollo, Neoptolemus
