1) Teeken ('), in vocale muziek, bij de plaatsen waar adem kan worden genomen. In instrumentale muziek wordt de comma gebruikt om het einde van een motief, een frase of wel een zeer korte rust aan te geven.
In plaats van de comma gebruikt men soms één, of een dubbel, kort recht streepje (' of ").2) Het minimale verschil in toonhoogte dat ontstaat, wanneer de hoogte van éénzelfden toon volgens verschillende systemen wordt berekend. Men onderscheidt
a. de Pythagorische comma, met het toonverschil. Deze ontstaat wanneer men de twaalfde kwint van den toon C (Bis) eerst berekend volgens Pythagoras, dus steeds met 3/2 vermenigvuldigt en daarna dienzelfden eindtoon (c wordt bis) beschouwt als het zevende octaaf, hetwelk wordt verkregen door zeven keer met twee te vermenigvuldigen. In het eerste geval (opgaande kwinten) komt men, voor den toon Bis, tot het getal ; in het tweede geval, voor den toon C, tot het getal 128 of . De verhouding 40% tusschen deze getallen is dus 531441 -. 524288;
b. de syntonische of de didymische comma: Het verschil tusschen den grooten en kleinen halven toon, gelijk aan een toonsafstand van 81/80 toon. Genoemd naar Didymos (eerste eeuw) die de groote terts met de verhouding 5/4 of 80/64 tot den grondtoon vaststelde. Volgens de berekening van Pythagoras had deze terts de verhouding 81/64 tot den grondtoon. Het verschil geeft dus, voor de didymische comma, de verhouding 81/80.