Monumenten in Nederland: Zuid-Holland

Ronald Stenvert, Chris Kolman, Saskia van Ginkel-Meester, Elisabeth Stades-Vischer, Sabine Broekhoven en Ronald Rommes (2004)

Gepubliceerd op 02-01-2020

De Herv. kerk in Haastrecht

betekenis & definitie

De Herv. kerk (Kerkplein 9), oorspronkelijk gewijd aan Maria Lichtmis, is een kruiskerk met een halfingebouwde toren van twee geledingen met houten lantaarn. De van decoratieve spaarvelden met boogfriezen voorziene onderste torengeleding stamt uit de tijd van de vroegste kerkvermelding (1275-'80).

Eind 14de eeuw kreeg de toren een tweede, vroeg-gotische, geleding en raakte de toren deels ingebouwd. De verhoging en verbreding van de kerk tot een driebeukige pseudo-basilicale opzet kwam tot stand in de tweede helft van de 15de eeuw; het transept volgde later in die eeuw.

Na de verwoesting in 1575 werd de kerk in 1609-'11 hersteld zonder koor en heeft men de triomfboog tussen koor en schip dichtgemetseld. De torenbekroning werd in 1779-'80 vernieuwd en gelijk met een inwendige modernisering van de kerk in 1851-'53 verrees aan de noordoostzijde een classicistische consistorie.

Nadat de kerk in 1896 was uitgebrand, kreeg de toren in 1897 een nieuwe houten bekroning naar plannen van F. van der Straaten en H.J. Nederhorst.

In 1964 is de kerk nogmaals uitgebrand en de huidige torenbekroning is dan ook een kopie van die uit 1897. Bij de restauratie is de toreningang in romaanse stijl vormgegeven en heeft men de kerk aan de oostzijde met een koortravee uitgebreid.

De omtrek van het verdwenen koor is met lage muurtjes aangegeven. In het interieur resteren twee pijlers met koolbladkapitelen (circa 1500) aan de oostzijde van het transept.

Afkomstig uit de Herv. kerk van Bovenkarspel (NH) is het door L. van Dam & Zn. gebouwde orgel (1847; overgebracht 1968).Het voorm. kerkhof rond de verhoogd gelegen kerk bevat nog enkele grafzerken.

Opvallend is verder het in rijke Lodewijk XVI-stijl uitgevoerde brandspuithuisje (Kerkplein 11; circa 1790). De pastorie (Kerkstraat 1), een fors neoclassicistisch pand met omlijste ingang en geblokte pilasters, dateert uit 1851-'53.

< >