Gepubliceerd op 02-01-2020

De Herv. kerk in Nieuwer ter Aa

betekenis & definitie

(Kerklaan) is een laat-gotisch, bakstenen gebouw gelegen op een oorspronkelijk deels omgracht kerkhof. Het bestaat uit een drie geledingen tellende westtoren uit omstreeks 1400, een eenbeukig schip met aan weerszijden een waarschijnlijk iets jongere dwarskapel en een vrij diep, iets hoger koor.

Tegen de noordzijde van het koor staat een laat-gotische sacristie. De kerk werd vermoedelijk in het laatste kwart van de 15de eeuw in fasen gebouwd, maar had een 12de-eeuwse romaanse voorgangster. De funderingen hiervan zijn bij de restauratie van de kerk in 1956 aangetroffen. Tufsteen van die eerdere kerk is gebruikt voor de speklagen die de 15de-eeuwse kerk tooien. De vrijwel onversierde toren, die in de 19de eeuw een nieuwe opbouw kreeg, werd bij de restauratie weer op de oorspronkelijke hoogte gebracht en van een nieuwe spits voorzien. Het torenportaal en de sacristie hebben een stenen kruisribgewelf. In het schip, het koor en de dwarskapellen heeft men bij de restauratie houten tongewelven aangebracht.

Het opvallendst in het interieur is het ensemble van oksaal en orgel als afscheiding tussen schip en consistorie (vóór 1956 tussen koor en schip). Het oksaal, de preekstoel en de houten wand vóór de zuidkapel zijn uitgevoerd in neorenaissance-stijl en dateren uit het einde van de 19de eeuw. Het oksaal en het neogotische orgel met een front aan voor- en achterzijde, vervaardigd door de Engelse firma Forster & Andrews, werden in 1899 aan de kerk geschonken ter nagedachtenis van Kitty Earle, geboren barones Van Reede van der Aa. De schenker was haar echtgenoot, die de kerk tevens zes van de acht gebrandschilderde glazen gaf in het koor en de zuidkapel. In deze glazen zijn onder meer de wapens van de familie Van Reede van der Aa opgenomen. De glazen in de schuine zijden van de koorsluiting dateren vermoedelijk van omstreeks 1620 en zijn voorzien van de kwartierstaten van leden van de familie Van Renesse van Ter Aa, de bewoners van het vroegere kasteel Astein.

In het koor bevinden zich een stenen epitaaf uit 1583 en vier 18de-eeuwse beschilderde rouwborden van genoemde families. De koperen lessenaar op de preekstoel en de koperen lezenaar en doopboog op het doophek zijn 18de-eeuws.

< >