Monumenten in Nederland: Overijssel

R. Stenvert, C. Kolman en Ben Olde Meierink (1998)

Gepubliceerd op 02-01-2020

De Herv. kerk in IJsselmuiden

betekenis & definitie

De Herv. kerk (Dorpsweg 53), oorspronkelijk gewijd aan St. Crispinus en St.

Crispianus, is een eenbeukige kerk met romano-gotische toren, driezijdig gesloten gotisch koor en daartussen een neogotisch dwarsschip. De rijzige, geheel in tufsteen uitgevoerde romaanse toren heeft drie geledingen en een ingesnoerde spits.

Het onderste deel stamt uit omstreeks 1200. De bovenste twee, licht terugspringende geledingen worden geleed door lisenen en dooreen gewerkte rondboogfriezen.

De bovenste geleding is opgetrokken in baksteen met een tufstenen bekleding en heeft gekoppelde galmgaten met deelzuiltjes. Deze geleding zal tussen 1310 en 1325 zijn toegevoegd.

Het in tufsteen opgetrokken westelijke deel van het schip zou uit omstreeks 1200 kunnen dateren. Het is van belang vanwege de goed bewaard gebleven romano-gotische daklijst.

Het koor, uitgevoerd in baksteen met een tufstenen bekleding, stamt uit de 15de eeuw en heeft inwendig gemetselde kruisribgewelven. In 1848-'49 is de kerk aan de noordzijde vergroot.

Bij de ingrijpende uitbreiding in 1911-'12 heeft rijksarchitect A.

Mulder gepoogd de oude kerk zoveel mogelijk te behouden en te herstellen.

Daarbij is uiteindelijk slechts een deel van het schip opgeofferd ten behoeve van een laat-neogotische uitbreiding. Uiteindelijk ontstond er een brede ‘omgeoriënteerde’ zaalkerk, waaruit aan de westzijde de oude toren met een deel van het oude schip en aan oostzijde het oude koor steekt.

Koor en schip zijn toen tevens verhoogd.In de kerk zijn houten galerijen met banken aangebracht, rustend op gietijzeren kolonetten. De inventaris is gedeeltelijk 17de-eeuws, zoals de eikenhouten kansel (1680) door Jacob Daniëls uit Kampen, de twee houders voor collectezakken (circa 1680), en de eikenhouten banken en (avondmaals)tafel (1647) afkomstig uit de havezate 't Hoogehuis. Aan weerszijden van de kansel liggen 16de-eeuwse grafzerken met de (gedeeltelijk weggekapte) symbolen van de vier evangelisten. Het van elders afkomstige orgel werd in 1716 vervaardigd door Theodorus Schiffers of door Matthijs Verhofstad. Het orgel is eind 19de eeuw in de kerk geplaatst en in 1915 vergroot door Z. van Dijk. Twee geelkoperen lichtkronen (1748) hebben ovale schildjes met het wapen van Grafhorst, een derde geelkoperen kroon (1791) draagt schildjes met een tekst die herinnert aan de schenkers: de hervormde gemeenten in IJsselmuiden, Oosterholt, Zeedijk en de Koekoek.

In de toren hangen twee klokken, een van Francois Hemony (1647) en een door Petit en Fritsen (1973). Naast de kerk staat een voorm. verenigingsgebouw (Dorpsweg 5) uit omstreeks 1912.

< >