Monumenten in Nederland: Overijssel

R. Stenvert, C. Kolman en Ben Olde Meierink (1998)

Gepubliceerd op 02-01-2020

De Herv. kerk in Hardenberg

betekenis & definitie

De Herv. kerk (Scholtensedijk 24, Heemse), oorspronkelijk gewijd aan St. Lambert, is een gepleisterde, laatgotische eenbeukige zaalkerk met driezijdig gesloten koor.

De forse toren telt drie geledingen en heeft een ingesnoerde naaldspits. Rond 1300 werd een eerste romaanse zaalkerk gebouwd, met rechtgesloten koor.

Mogelijk is in het huidige schip nog een deel van dit opgaande muurwerk in oersteen bewaard gebleven. Vermoedelijk is aan het eind van de 14de eeuw de huidige toren tegen het bestaande schip aangebouwd.

Rond 1450 kwam het huidige koor tot stand, waarbij de muren van het schip verhoogd werden en nieuwe vensters kregen. Aan het begin van de 15de eeuw werd de bestaande toren met een geleding verhoogd.

In de toren hangt een klok uit 1520, gegoten door Hinricus de Tremonia (Dortmund). In 1610 ging de kerk over in protestantse handen.

In 1686 zijn in het schip de gewelven verwijderd en vervangen door een nieuwe balklaag met op een der balken het opschrift ‘anno 1686’. In 1717 vernielde een storm de torenspits, waarna bij de herbouw in 1746 een uurwerk werd toegevoegd.

Bliksem trof de toren in 1786.

Bij de restauratie van de toren in 1938 zijn de wijzerplaten vernieuwd.

In 1823 herstelde men de kerk en in 1848 breidde men haar uit aan de noordzijde. Deze uitbreiding werd in 1936 vernieuwd en van een aangrenzende consistoriekamer voorzien naar plannen van H.

Boxman uit Nijverdal, die ook de verdere restauratie verzorgde. In 1975-'77 volgde een nieuwe restauratie, naar plannen van D.

Wijma.De inventaris bestaat onder andere uit een preekstoel (1681), een koperen lezenaar (tweede helft 17de eeuw), een eikenhouten doophek (1662), een smeedijzeren doopbekkenhouder (1681) en een romaans doopvont uit Bentheimer zandsteen. Er zijn enkele grafzerken uit de 15de tot en met 18de eeuw, waaronder een priesterzerk uit 1493 en de steen van Johanna Judith baronesse Blanckvoort vrouwe toe Hofstede en Blankhemert (†1739). Het orgel werd vervaardigd door K.B. Blank & Zn. (1977); het snijwerk leverde H.B.A. Schoemaker. De vorm is ontleend aan het eerste orgel uit 1807, geschonken door Clara Feyoena van Raesveld-van Sytzama, dat in 1917 is verkocht naar Pesse (Dr).

Het kerkhof achter de kerk (Kerkpad bij 1) is naar verluid ontstaan op de plek waar omstreeks 780 een kapel werd gesticht. Ter plaatse bevinden zich de graven van Clara Feyoena van Raesveld-van Sytzama (1729-1807) en het familiegraf van de families Van Ittersum en Van Blanckvoort. De pastorie (Kerkpad 1) stamt uit omstreeks 1850.

< >