Monumenten in Noord Holland

R. Stenvert en C. Kolman (2006)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Overige buitenplaatsen in Haarlem

betekenis & definitie

Rondom de Haarlemmerhout en langs het Spaarne werden in de 17de en 18de eeuw nog meer buitenplaatsen aangelegd. Aan het Spaarne staat het in 1789 voor de Amsterdammer Jan Ananias Willink gebouwde huis Buitenrust (Buitenrustlaan 9) naar ontwerp van Pierre Essaie Duyvené.

De driezijdige uitbouw aan het water hoort bij een achtzijdige koepelkamer. Later is het huis in gebruik genomen als school (20ste-eeuwse aanbouw). Een driezijdig gesloten erkerkamer heeft ook het 18de-eeuwse wit gepleisterde buitenhuis Vlietsorgh (Buitenrustlaan 29), dat zijn huidige aanzien met empire-motieven rond 1800 kreeg in opdracht van H.P. de Pauw. Prinses Frederika Louise Wilhelmina gebruikte het van 1814 tot 1819 als zomerhuis naast Paviljoen Welgelegen, vanwaar de bijnaam ‘Het Kleine Paviljoen’. Dit in 1955-'58 (Y. Kok) gerestaureerde huis heeft een rijk interieur.

Uit circa 1860 dateert het bijgebouw Buitenrustlaan 31 (gerestaureerd 1966). Iets zuidelijker ligt nabij het Spaarne de rond 1632 door de Amsterdamse burgemeester Jan Cornelisz Geelvinck gestichte hofstede Oosterhout (Oosterhoutlaan 19). Het diverse keren verbouwde en wit gepleisterde buitenhuis is later in gebruik genomen als schoolgebouw en daartoe uitgebreid. De houten tuinkoepel staat nu op het terrein van het Doopsgez. bejaardenhuis. Aan de westelijker gelegen Kleine Houtweg staat het sobere 18de-eeuwse buitenhuis Vredenburgh (Kleine Houtweg 113). Het naastgelegen houten tuinpaviljoen (Kleine Houtweg 119) uit 1801 behoorde tot de buitenplaats Bellevue en werd ontworpen door Abraham van der Hart met neoclassicistische en empire-elementen voor Maria Hoofman.

Aan de westzijde van de Haarlemmerhout staan de buitenhuizen langs de Wagenweg. Het wit gepleisterde Huis Zomerlust (Wagenweg 65) bestaat uit een 18de-eeuwse vleugel (parkzijde) en een 19de-eeuwse voorbouw in neoclassicistische vormen (circa 1860). Terzijde staat een koetshuis. Op de 17de-eeuwse buitenplaats Eindenhout liet de Amsterdammer George Gerard Lans in 1793-'94 het neoclassicistische buitenhuis Eindenhout (Wagenweg 242) bouwen.

Pierre Essaie Duyvené ontwierp dit huis met zijn forse composiete zuilengalerij en zijn bekleding met grenen delen die natuursteenwerk suggereren. De bijnaam ‘Huis met de Beelden’ dankt het aan de twee marmeren sfinxen die Jacob Temminck in 1810 liet plaatsen. De hoofdingang (tuinzijde) wordt geflankeerd door korte zijvleugels in aangepaste bouwstijl (1866, L.P. Zocher). Het in 1973-'77 (W.L. van Oostrum) gerestaureerde huis bevat nog diverse oude interieurelementen. In de landschappelijke parkaanleg staat een in beton uitgevoerde (vervallen) ronde theekoepel met ionische zuilen, opgetrokken in 1915 voor H.A. van Odyck door de firma Rooker & Agterberg.

Verder is er een achtzijdige houten theekoepel met ingezwenkt tentdak. Het naastgelegen buiten Vredenhof (Wagenweg 244) is ontstaan uit een 17de- of vroeg-18de-eeuwse hofstede en werd in de 19e eeuw verbouwd, gepleisterd en uitgebreid. Het huis heeft een ingangspartij met dubbele ionische zuilen en aan de straat een driezijdige erkeruitbouw op korte zuilen. Achter het huis staat een wit gepleisterd bijgebouw.

< >