Monumenten in Nederland: Noord-Brabant

Ton Kappelhof, Chris Kolman, Ben Kooij, Ben Olde Meierink, Nelleke Reijs en Ronald Stenvert (1997)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Volkswoningbouw in Tilburg

betekenis & definitie

Volkswoningbouw. De woningbouwvereniging Sint-Joseph, opgericht in 1913, en de Tilburgse Bouwvereniging uit 1917 bouwden op de open ruimten tussen de oude dorpskernen en de fabrieken de eerste complexen arbeiderswoningen.

Daarvan zijn Ruysdaelstraat 2-16 (1918), de Van Mierisstraat (circa 1920) en het Vogelplein en omgeving (1921 en 1923) het noemen waard. Aan de Vingboonsstraat (circa 1935) en in de wijk Zorgvlied (1936) verschenen de betere burgermanswoningen.

W.M. Dudok ontwierp ze, met karakteristieke horizontale accenten en stalen ramen. Deze ontwerpen kregen in het Witte Dorp te Eindhoven navolging. Winkels. Een fraaie uit 1873 stammende winkelpui, voorzien van gietijzeren zuiltjes met wapendragende leeuwen en hermen, heeft ijzerhandel Van der Schoot (Willem II-straat 56). Het woon- en winkelpand Heuvelstraat 121-121A werd in 1874 gebouwd in rijke eclectische stijl. Vergelijkbaar in vormgeving is café Bressers (Monumentstraat 6) uit 1885. De overgang naar de jugendstil toont het café Heuvelring 102-104 uit 1908, naar ontwerp van J. Donders. De ontwikkeling van jugendstil naar art deco laat zich aflezen aan de beide panden van De Gruyter Heuvelstraat 111 (1909) en Gasthuisring 5 (1935), beide naar ontwerp van W.G. Welsing maar evenzeer aan simpele puien van wijkwinkels als Boomstraat 41 (circa 1905) en Zilverlindestraat 1 (omstreeks 1930). De ontwikkeling van grotere winkelpanden is goed te zien aan het hoekpand Heuvelstraat/Oude Markt (circa 1915) gebouwd in late jugendstil-vormen en Heuvelstraat 128-130 (1935), een ontwerp met expressionistische elementen van A. van Poppel; in de vormen van de Nieuwe Zakelijkheid verrezen de boekhandel Nieuwlandstraat 68 (1929), ontworpen door J. Wielders, en in 1932 het grote Warenhuis Van Boxtel (Heuvelstraat 126) naar plannen van F.C. de Beer.

< >