Kelmond. Dit gehucht ten zuiden van Beek is ontstaan in de middeleeuwen.
De lineaire structuur van de bebouwing is in de loop van de tijd verdicht. De Kelmonderhof of ‘Huis Kelmont’ (Kelmonderhofweg 53-57) bestaat uit vier vleugels rond een binnenplein.
De oudste vermelding dateert van 1595, toen het in bezit was van Andries Mutzenich. In 1727 werd een kapel ingericht.
De linkervleugel, een tweelaags herenhuis met uitgebouwde (en verlaagde) toren, en de poortvleugel met verhoogde poortdoorgang en de jaartalankers ‘1618’ zijn uitgevoerd in baksteen met mergelstenen banden en hoekblokken. De rechtervleugel, een schuur, is na 1618 tot stand gekomen en verving bebouwing die, blijkens nog aanwezige muurrestanten, ouder dan de 17de eeuw was.
Boerderijen. De L-vormige boerderij Kelmonderstraat 33 uit 1811 (sluitsteen) sluit aan op de gesloten hoeve Kelmonderstraat 31 uit de tweede helft van de 19de eeuw.
Uit die tijd dateren ook de gesloten hoeven Kelmonderstraat 37 en 53. De kophals-rompboerderij ‘Hoeve Zonneveld’ (Kapelstraat 76), voorzien van een woongedeelte met tentdak, werd in 1932 gebouwd als modelboerderij naar ontwerp van A.
Lemmens voor M.A.
Schols.
De in 1944 zwaar beschadigde boerderij is in 1945 hersteld naar een traditionalistisch ontwerp van S.J. Dings.
Het dwarse tweelaags woonhuis Kelmonderstraat 41 heeft een gevel uit circa 1890. De Mariakapel (hoek Kelmonderstraat/Eerdshaag) is een driezijdig gesloten neogotische wegkapel uit 1903 (gerestaureerd 1995).
