Gepubliceerd op 02-01-2020

Boerderijen in Noorbeek

betekenis & definitie

Boerderijen. In Noorbeek staan veel vakwerkhuizen, die vaak zijn gebouwd met een agrarische functie.

Voorbeelden met een overwegende woonfunctie zijn Vroelenstraat 4-6, Wesch 1 en Wesch 7, alle gebouwd rond 1800. Midden-19de-eeuws zijn Bergenhuizen 4 (1834) en het grotere huis Kempestraat 6.

De laatste grenst aan de gelijktijdig gebouwde gesloten vakwerkhoeve Agene Bendl (Kempestraat 2).Vooral de kleinere hoeven werden vanaf de 18de eeuw in vakwerk gebouwd. Vroelenstraat 14 is een goed voorbeeld van een gesloten vakwerkhoeve. Van de 18de-eeuwse hoeve St.-Maartensweg 35 is het woongedeelte in baksteen vernieuwd. Twee evenwijdige vakwerkvleugels heeft de boerderij Martelehofke (Kempestraat 1). Rond 1800 gebouwd zijn de L-vormige vakwerkhoeve Dorpsstraat 29, Vroelenstraat 9-11 en de langgevel-vakwerkhoeve Vroelenstraat 5. Vergelijkbaar met de laatstgenoemde is Wesch 4, waarvan de gedeeltelijk op schoren rustende kaasdroogzolder opvalt.

Opmerkelijk is ook de T-vormige plattegrond van de vakwerkhoeve Wesch 3. De belangrijkste boerderijen werden in baksteen opgetrokken en voorzien van vensteromlijstingen in Naamse steen. De sterk gerestaureerde gesloten hoeven Klompestraat 1-3 en 5-7 gaan in opzet terug tot de 17de eeuw. Gaver bewaard zijn twee gesloten hoeven aan de Onderstraat. De Mariahoeve (Onderstraat 12) werd mogelijk gebouwd als laathof van het Akense Munsterstift. De wagenpoorten zijn gedateerd ‘1772’ en ‘1775’.

Het woongedeelte is in 1879 vernieuwd. Van de gesloten hoeve Onderstraat 10 dateert het onderkelderde woonhuis uit 1788 en de inrijpoort uit 1837.

Ook in het buitengebied van Noorbeek bevinden zich dergelijke forse gesloten hoeven. Op de grens met België zijn dit de 18de-eeuwse hoeven Ulvend 1 (1771) en Ulvend 3 (schuur uit 1867). De in 1538 voor het eerst vermelde Hoeve de Peul (Vroelen 29) is gebouwd als laathof. De huidige boerderij is overwegend 18de-eeuws. In 1835 heeft men de L-vormige Hoeve de Kleine Peul (Vroelen 30) afgesplitst.

Voorbeelden van vroeg-19de-eeuwse gesloten hoeven zijn Bergenhuizen 12, met een schuurpoort uit 1802 en een verlenging uit 1856, en Pley 4, voorzien van de dateringen ‘1823’ en ‘1827’.

< >