Gepubliceerd op 02-01-2020

De Herv. kerk in Zuidbroek

betekenis & definitie

De Herv. kerk (Kerkstraat 95), oorspronkelijk gewijd aan St. Petrus, is een monumentale, recht gesloten kruiskerk met vrijstaande klokkentoren.

De rijpe romano-gotische kerk kwam aan het eind van de 13de eeuw tot stand. Het door nissen gelede muurwerk is verdeeld in een boven- en onderzone; beneden zitten er ronde nissen, boven zijn de smalle spitsboogvensters afgewisseld met gelijkvormige nissen voorzien van siermetselwerk.

In 1770 heeft men de topgevels vernieuwd en de noordingang dichtgemaakt. Bij een ingrijpende restauratie in 1915, onder leiding van C.H.

Peters, is de kerk in- en uitwendig ontpleisterd. Onder leiding van H.R.

Holthuis volgde in 1937-'39 een tweede restauratie, waarbij men ook de toren heeft ontpleisterd. Het interieur wordt overdekt door meloenvormige koepelgewelven met acht, en in de ondiepe dwarsarmen vier, ronde ribben.

Op de wanden van de koortravee en op de gewelven zitten enkele resten van 15de-eeuws ornamentaal schilderwerk. Tot de kerkinventaris van de kerk behoren een overhuifde herenbank met gesneden bekroning (1671), kerkbanken (1671), een rijk gesneden preekstoel in Lodewijk XIV-vormen naar ontwerp van Caspar Struiwig (1736) en een eenvoudig doophek met siervazen (omstreeks 1730) en lessenaar (1770).

De koorafsluiting met drostenbank en kerkvoogdenbank werd in 1709 ontworpen door Allert Meijer en gesneden door respectievelijk Jan de Rijk en Mencke Mollaan.

Het deurportaal met opzetstuk en boog tussen de twee banken stamt uit 1843.

Het orgel werd in 1793-'94 gebouwd door F.C. Schnitger jr. en H.H.

Freytag en is gevat in een kast met Lodewijk XVI-vormen. De kerkvloer bevat diverse grafzerken, waarvan die voor Nanno Amsingh (†1690) en de zerken met wapens voor Jan Arents (†1697) en zijn weduwe Eppien Amsing (†1726) tot de oudste behoren.

Op het kerkhof liggen diverse interessante graven, waaronder die van R. Hagenius (†1886).De vrijstaande klokkentoren (bij Kerkstraat 95) is een forse, gedrongen en ongelede toren met zadeldak tussen tuitgevels, gebouwd aan het einde van de 13de eeuw. De ankers uit 1709 duiden op een grondige verbouwing. Het onderste deel van de toren is als cachot in gebruik geweest. Naast de toren staat een trafohuisje uit omstreeks 1920. De grote voorm. pastorie op T-vormige plattegrond (Kerkstraat 92) stamt uit 1741. Het kantongerecht (Spoorstraat 41) is een blokvormig pand met verhoogd middenrisaliet, gebouwd in 1882-'83 met neoclassicistische en chaletstijlelementen naar plannen van W.C. Metzelaar, de Rijksbouwmeester voor justitiegebouwen.

< >