Monumenten in Nederland: Gelderland

Sabine Broekhoven, Chris Kolman, Ben Olde Meierink, Ronald Stenvert en Marc Tenten (2000)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Kasteel Loevestein in Poederoijen

betekenis & definitie

Kasteel Loevestein in Poederoijen (Loevestein 1), gelegen op geruime afstand ten noordwesten van Poederoijen bij de samenkomst van de Waal en de Afgedamde Maas, is een compact, onderkelderd kasteel met kleine binnenplaats en een omwalling met bastions. Het oudste deel van het rond 1365 door Dirk Loef van Horne gestichte kasteel is de Ridderof Waaltoren (noordoosthoek), die aanvankelijk veel lager was de bouwsporen van kantelen zijn nog zichtbaar - en die tussen 1461 en 1466 werd verhoogd.

Kort na de Waaltoren verrezen achtereenvolgens in de 14de eeuw nog de westvleugel met de hoge zaaltoren met uitgebouwde traptoren en de Keuken- of Maastoren (zuidoosthoek). Tussen de genoemde hoektorens met lage, ingesnoerde spitsen staat de poortoren, die in de loop van de 15de eeuw verrees toen de binnenplaats met een schildmuur werd afgesloten.

Het interieur van het kasteel bevat een 15de-eeuwse muurschildering met kruisigingsscène en op een schouw een laat-15de-eeuwse schildering met de wapens van Albrecht van Saksen-Meissen en Philips de Schone. Van de oude voorburcht resteert de laat-14de-eeuwse ronde Kruittoren of Barbarije.Eind 17de eeuw, toen Loevestein als fort werd opgenomen in de Hollandse Waterlinie, verving men de laat-15de-eeuwse omwalling door een onregelmatige vijfhoekige omwalling met bastions. Die vestingwerken kregen in 1700-'10 hun huidige vorm. Op de voorburcht bouwde men rond 1730 een gepleisterd tweelaags officierslogement, een school met onderwijzerswoning, een rij eenlaags soldatenhuisjes en enkele huizen voor lagere officieren. Schotse militaire brachten in het officierslogement schilderingen aan die een vrouw en mannen in traditionele kilt weergeven (circa 1750). In 1781 werd het langgerekte Arsenaal toegevoegd. Om Loevestein als blindeerbaar reduit voor de Nieuwe Hollandse Waterlinie geschikt te maken, werden in 1853 ingrijpende verbouwingen uitgevoerd.

Zo werden onder meer de keldergewelven van de zaaltoren verwijderd. In 1883 werd een kazemat in de oostwal aangelegd. Officieel werd fort Loevestein als vesting pas in 1951 opgeheven, waarna het complex tussen 1975 en 1986 ingrijpend is gerestaureerd.

< >