Langgerekt kanaaldorp, ontstaan nadat in 1614 een uitgestrekt veengebied in de marken van Diever en Leggeloo was gekocht door een groep Amsterdammers onder aanvoering van Adriaan Pauw, die zich hierdoor Heer van Hoogersmilde mocht noemen. De door hen opgerichte Compagnie der Dieverder, Leggeler en Smilder Venen verveende dit gebied.
Rond 1730 stagneerde de vervening, maar een nieuwe impuls werd gegeven door de aanleg van de Drentsche Hoofdvaart in 1767-'80. Het dorp, dat ook Oude Smilde werd genoemd, kreeg bebouwing aan beide zijden van de vaart.
Na de Tweede Wereldoorlog is aan de westzijde een nieuwbouwwijk tot stand gekomen. Aan de oostzijde staat de televisie-zendmast van Smilde uit circa 1960.
