Gepubliceerd op 02-01-2020

Boerderijen in De Wijk

betekenis & definitie

Boerderijen. In De Wijk en de directe omgeving staat een flink aantal hallenhuisboerderijen.

Een mogelijk 18de-eeuwse kern hebben de boerderijen Haalweide (Haalweidigerweg 12), Professor Blinkweg 5 en Commissieweg 22. Een tweelaags herenhuisachtig dwars voorhuis met omlijste ingang bezit Commissieweg 9 (circa 1840).

Het bedrijfsgedeelte is uitgevoerd met twee dwarsdelen. Een omlijste ingang en een bakstenen dakkapel kenmerken het voorhuis van Dorpsstraat 5 (circa 1880).

De boerderijen Dorpsstraat 29 (circa 1890), Dorpsstraat 27 (circa 1900) en Dorpsstraat 82 (circa 1900) hebben een ingezwenkte lijstgevel. Van een dwars voorhuis voorzien zijn de hallenhuisboerderijen Commissieweg 8 (circa 1885), met langsdeel, Commissieweg 25 (circa 1900) en Commissieweg 27 (circa 1900); de laatste met twee dwarsdelen en een rond 1925 toegevoegde ouderwoning.

Het dwarse voorhuis van de boerderij Commissieweg 7 (1905) vertoont eclectische vormen, dat van Commissieweg 17-19 (1909) bezit jugendstil-vormen en een torenvormig middenrisaliet met portaal. Rond 1910 gebouwd zijn Molenstraat 12, Dorpsstraat 106-108, met aangebouwde houten schuur, en Commissieweg 21, voorzien van een dwars voorhuis met een tot topgevel opgetrokken middenrisaliet.

Een moderne hallenhuisboerderij met langsdeel en een tweelaags voorhuis met omlijste ingang is Commissieweg 31 (circa 1920). De moderne kop-romp-boerderij De Haalweide (Commissieweg 11) dateert uit circa 1925.Interessante hallenboerderijen bevinden zich ook richting het buurtschap Schiphorst ten westen van De Wijk. Boerderij De Schiphorst (Schiphorsterweg 14) is voorzien van een topgevel met de jaartalankers ‘1714’ en vier kleine ovale lichtopeningen. Het schuurgedeelte met langsdeel is lager en heeft een aangebouwde houten bijschuur.

De boerderijen hebben hier vaak een monumentaal karakter, zoals het vroeg-19de-eeuwse complex Schiphorsterweg 12, met een zuilenportiek bij het voorhuis en diverse (aangebouwde) schuren, waarvan één met het jaartal 1809. Uit circa 1850 dateert de boerderij Staphorsterweg 2 met aangebouwde houten schuur. Het bedrijfsgedeelte van Schiphorsterweg 5-7 dateert uit 1903 maar heeft een oudere, aangebouwde houten schuur. Het in 1914 opgetrokken villa-achtige dubbele voorhuis, mogelijk naar ontwerp van G. Otten, vertoont chaletstijl- en jugendstil-details. De boerderij Schiphorsterweg 31 (circa 1905) bezit een dwars voorhuis met hoger opgetrokken middenrisaliet.

In opdracht van J.H. baron De Vos van Steenwijk kwam in 1907 de boerderij Lindenhorst (Schiphorsterweg 15) tot stand naar een ontwerp met jugendstil-elementen van G. Otten. De boerderij heeft een tweelaags dwars voorhuis en een aangebouwde arbeiderswoning.

Verder liggen er diverse interessante boerderijen ten oosten van De Wijk, voorbij het buurtschap Haalweide en bij het buurtschap De Stapel. Het blokvormige tweelaagspand Commissieweg 40 met omlijste ingang is het restant van een boerderij uit de eerste helft van de 19de eeuw, waarvan het bedrijfgedeelte is gesloopt.

Voorbeelden van hallenhuisboerderijen uit de tweede helft van die eeuw zijn Stapelerweg 21 (circa 1860), met aangebouwde houten bijschuur en ouderwoning, Stapelerweg 61 (circa 1880), Nieuwenhof (Stapelerweg 8; circa 1880), met gepleisterde voorgevel, Stapelerweg 63 (circa 1885), met twee dwarsdelen en een ingezwenkte lijstgevel, en Stapelerweg 23 (circa 1890). Stapelerweg 12 is een rond 1890 gebouwd daglonershuisje met aan één zijde een kort houten stalgedeelte. Een dwars voorhuis hebben de hallenhuisboerderijen Stapelerweg 5 (circa 1900), met ouderwoning, Stapelerweg 10 (circa 1900) en Stapelerweg 3 (1925). Uit het begin van de 20ste eeuw dateren verder enkele hallenhuisboerderijen met villa-achtig voorhuis, zoals Stapelerweg 55 (1911) en Leijenweg 10 (circa 1915).

Expressionistische details vertoont de boerderij Veelust (Commissieweg 42) (1931). Tegenover de moderne kop-rompboerderij Stapelerweg 22 staat het in dezelfde vormgeving uitgevoerde woonhuis Stapelerweg 45 (beide circa 1935).

< >