geheel van groepen die zich actief en intensief inzetten voor het behoud en de verbetering van het natuurlijk leefmilieu. De miüeubeweging is een belangrijke en niet meer weg te cijferen belangengroepering in de samenleving geworden.
Het aantal milieu-actiegroepen in Nederland wordt geschat op ca. 700. Vele van deze actiegroepen ontstonden in de jaren zestig, begin jaren zeventig, toen men in steeds bredere kring sterk ging twijfelen aan de wijze waarop gedacht werd over economische groei en vooruitgang, en verzet aantekende tegen de gevolgen voor het milieu. Het verschijnen van het rapport van de Club van Rome, Grenzen aan de groei (1977), heeft deze twijfel en dit verzet mede geïnspireerd.Vlaanderen telt ca. 400 milieu-actiegroepen. Sommige hiervan zijn georganiseerd in de Bond Beter Leefmilieu, andere in de zusterorganisatie Interenvironnement. Ook is in België sinds dec. 1981 de milieubeweging vertegenwoordigd in het Parlement (acht leden).
Milieu-actiegroepen kunnen sterk verschillen in organisatiegraad en bereik. Sommige groepen richten zich op specifieke milieufacetten (b.v. geluidshinder, wegenaanleg, ontbossing, bodemverontreiniging) en kunnen vooral lokaal georiënteerd zijn. Andere milieugroepen richten zich meer op het geheel van de milieuproblematiek en zijn daardoor van meer landelijke betekenis (b.v. anti-kemenergiebeweging, de Stichting Natuur en Milieu, de Vereniging Milieudefensie). Ook verschillen milieugroepen in achterliggende ideologie en gevolgde strategieën. Sommige groepen hebben een sterk maatschappijkritisch karakter, terwijl andere zich kenmerken door een meer pragmatische opstelling. De maatschappijkritische groepen kunnen een meer radicaal of meer reformistisch karakter hebben.
Het belang van milieu-actiegroepen blijkt o.a. uit het volgende:
1. zij stimuleren de belangstelling voor en verontrusting over milieuproblemen;
2. zij signaleren wantoestanden op milieugebied en voeren daar actie tegen;
3. zij brengen officiële instanties tot activiteiten en beslissingen die er anders wellicht niet zouden zijn gekomen;
4. zij geven de bij het probleem betrokken personen het gevoel dat de mensen zelf iets kunnen doen aan de problemen die zich in de samenleving voordoen.
Het politieke belang van de milieubeweging is niet meer weg te denken. Dit werd o.a. geïllustreerd toen de ‘Grinten’ de kiesdrempel voor het Duitse parlement haalden. De vele acties gevoerd door de anti-kernenergiebeweging zijn eveneens een voorbeeld. (Afb. p. 308)
