clivus Blumenbachii

betekenis & definitie

(clivus ossis occipitalis en clivus ossis sphenoidalis). Clivus ossis occipitalis is het omlaag hellende pars basilaris van het achterhoofdsbeen (het voor het achterhoofdsgat gelegen deel van het achterhoofdsbeen). Clivus ossis sphenoidalis is het oppervlak van het wiggebeen dat in het verlengde ligt van de clivus ossis occipitalis. Clivus Blumenbachii is genoemd naar de Duitse bioloog Johann Friedrich Blumenbach (1752-1840).

Blumenbach studeerde in Jena en Göttingen. In Göttingen werd hij in 1776 hoogleraar in de biologie. Hij heeft een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van de beschrijvende antropologie en is een van grondleggers van de vergelijkende anatomie. Zijn Handbuch der Naturgeschichte beleefde twaalf herdrukken en zijn Handbuch der vergleichenden Anatomie werd in vele Europese talen vertaald.

Bij zijn onderzoekingen van zoetwaterpoliepen werd Blumenbach uitermate getroffen door hun extreme regeneratievermogen. Hij was er stellig van overtuigd dat levende organismen zich volgens een bepaald plan ontwikkelen. De levensverschijnselen hebben hun oorzaak in een specifieke levenskracht of zelfstandig levensprincipe, de ‘nisus farmatione’. ‘Prikkelbaarheid’, ‘sensibiliteit’ en ‘contractiliteit’ zijn fysiologische grondbeginselen. Met deze vitalistische opvattingen, die hij in 1781 in zijn beroemde werk Ober den Bildungstrieb und Zeugungsgeschäft gestalte gaf, werd hij de leider van het Duitse vitalisme (Dumesnil).

Blumenbachs verdeling in vijf mensenrassen, zoals hij deze in 1776 beschreef in Degeneris humani, is verouderd. Omdat hij in het bezit was van een zeldzaam fraaie schedel van een vrouw uit de Kaukasus, die hij als het ideale type beschouwde, werd het blanke ras door hem ‘Kaukasisch’ genoemd.